داريوش بزرگ، شاه هخامنشی، به استنادِ ادعاهایِ باستانگرايان، يكی از نقاط اوج در تاريخ ايران باستان است. كتيبه بيستون، كه به دستور او بر سينه‌ی كوهی در حوالی كرمانشاه نگاشته شده، گويای حقايق بسياری از باورها و رفتارهای حكومت آرمانی هخامنشيان است. بخشی از آن را مرور ميكنيم. در این کتیبه، ستون 1، بند 6 آمده است: «داریوش شاه گوید این است سرزمین‌هایی که به بخشش اهورامزدا به من رسیده است و من در این کشورها شاه هستم : پارس، ایلام، بابل، آشور، عربیه، مصر، کشورهای کنار دریا، اسپارت، یونان، ماد، ارمنستان، کاپادوکیه، پارت، زرنگ، هرات، خوارزم، باکتریا، سغد، قندهار، سکا، سته‌گوش، رخج، مکا، روی هم بیست و سه کشور». در ادامه، در بند 7 آمده است:

ترجمه فارسی: «داریوش شاه گوید : به این کشور به بخشش اهورامزدا به من داده شد و آنها بنده من هستند و خراج می‌دهند.آنچه آنها را گفتم چه در شب و چه در روز انجامش دادند.» کلمه‌ای که در این متن جلب توجه می‌کند، واژه هخامنشی «badakâ» است، که در حقیقت به معنی «بنده» است. به زبانی گویاتر، عبارت «... manâ badakâ âhatâ» یعنی آنان (مردم آن سرزمین‌ها) بنده من هستند. لیکن مترجمین به دلایل مختلف کوشیده‌اند که این مفهوم را تعدیل کرده و در مقابل از عباراتی چون «این مردم متعلق به من هستند» و «این مردم به فرمان من هستند» استفاده کنند.

سپس در ستون چهارم از کتیبه بیستون می‌خوانیم: «داريوش شاه گويد: اين [است] آنچه من به خواست اهورامزدا در همان يک سال پس از آن که شاه شدم کردم... من 19جنگ کردم. به خواست اهورامزدا من آنها را زدم و ۹ شاه را گرفتم.» تصویر این بخش از کتیبه به خط میخی هخامنشی:

مردم سرزمین‌هایی که در اشغال هخامنشیان بودند، ظرف حدود یک سال، 19 بار علیه حکومت شورش کردند، داریوش می‌گوید که قیام‌ها را سرکوب کردم، و آنان اکنون بندگان من هستند! می‌گوید همه این کارها را به خواست و اراده اهورامزدا انجام دادم...

پی‌نوشت:

متن كامل كتيبه بيستون، خبرگزاری میراث فرهنگی، ۲۷ آوریل ۲۰۱۱، بازبینی‌شده در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۴، ستون ۱، بند 6-7 و ستون 4 بند 1-2.
The Behistun inscription (translation), by L.W. King and R.C. Thompson, (The sculptures and inscription of Darius the Great on the rock of Behistun in Persia, 1907 London), by livius.org, Column 1, Chapter 6-7 & Column 4, Chapter 1-2.