پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از آن‌جا که واژگانی همچون «اهل بیت»، «آل البیت» و امثال این‌دو، از کلیدواژگان روایات مهم پیامبر (صلی الله علیه و آله) به شمار می‌روند و بار معنای بسیار والایی دارند، خیلی از افراد خواسته‌اند در مرحله اول، به ادنی قرابتی خود را در گستره این معانی وارد کنند، و در صورت ناتوانی در این مرحله با تحریف و تدلیس، از والایی این مضامین بکاهند و در خیلی از موارد به طور کلی این واژگان را از روایات حذف کرده‌اند.
این سیره در زمان حیات پیامبر شکل گرفت و در دوران امویان و عباسیان به اوج رسید و در زمان نگارش جوامع حدیثی توسط بعضی از نگارندگان کتب در احادیث اعمال شد و تا به امروز نیز ادامه دارد؛ و در همین راستا بسیاری از بزرگان اهل سنت، که با القابی همچون محدث و حافظ و ... شناخته می‌شوند با اطلاع کامل از چگونگی حذف و تحریف واژگانی همچون «اهل البیت» و «آل البیت» در نسل‌های گذشته خود، بدون اصلاح اشتباه گذشتگان خود نیز در این پروژه سهیم شدند و در این کار با ذکر احادیث مورد تحریف و تحذیف در کتب خود، نقش به‌سزایی ایفاء کردند.
یکی از روایاتی که در همین راستا مورد تحریف و تحذیف در کتب روایی و جوامع حدیثی اهل سنت شده است، روایت صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و آل ایشان در تشهد نماز است، که بر خلاف مسلم [1]، ابی داوود [2]، ابن ماجه [3] شافعی، اسحاق، مالک و ... افرادی معاند و معارض مانند بخاری با این‌که احاطه کافی و تسلط لازم را بر مباحث حدیثی و چگونگی حذف یا تحریف در اوار پیش از خود را داشته‌اند، و می‌دانستند لفظ «آل» از روایت صلوات در زمان امویین، حذفِ سیاسی شده است، روایت صلوات را بدون آن ذکر کرده‌اند.[4]
محمد بن اسماعیل کحلانی در کتاب سبل السلام پس از این‌که روایت صلوات بر پیامبر و آل ایشان را ذکر می‌کند، قائل به وجوب آن در تشهد نماز می‌شود و اقوال مبنی بر ندبی و استحبابی بودن آن‌را تضعیف می‌کند و درباره حذف واژه «آل» در صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌گوید: «وَمِنْ هُنَا نَعْلَمُ أَنَّ حَذْفَ لَفْظِ الْآلِ مِنْ الصَّلَاةِ كَمَا يَقَعُ فِي كُتُبِ الْحَدِيثِ لَيْسَ عَلَى مَا يَنْبَغِي؛ وَكُنْت سَأَلْت عَنْهُ قَدِيمًا، فَأُجِبْت أَنَّهُ قَدْ صَحَّ عِنْدَ أَهْلِ الْحَدِيثِ بِلَا رِيبَ: كَيْفِيَّةُ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - وَهُمْ رُوَاتُهَا، وَكَأَنَّهُمْ حَذَفُوهَا خَطَأً تَقِيَّةً لَمَّا كَانَ فِي الدَّوْلَةِ الْأُمَوِيَّةِ مَنْ يَكْرَهُ ذِكْرَهُمْ، ثُمَّ اسْتَمَرَّ عَلَيْهِ عَمَلُ النَّاسِ مُتَابَعَةً مِنْ الْآخِرِ لِلْأَوَّلِ، فَلَا وَجْهَ لَهُ.[5] و از این‌جا (قیل و قال‌هایی که ذکر کردیم) دانسته می‌شود، حذف لفظ آل از صلوات همان‌طور که در کتب حدیثی واقع شده است امری است که سزاوار نیست؛ در سابق که من در این مسأله (دلیل حذف آل از صلوات) از اهل حدیث سؤال می‌کردم، به من جواب می‌دادند، بدون شک کیفیت صلوات بر پیامبر (به شکل:) صلی الله علیه و سلم بوده است و آن‌ها (افرادی که در سلسله سند روایات صلوات ذکر شده‌اند) روات آن بوده‌اند، اما روات این روایت به خاطر خطاء یا تقیه لفظ آل را حذف کرده‌اند، چون مصداق «آل» کسانی بودند که امویه از ذکر نام آن‌ها اکراه داشتند، سپس این سیره استمرار داشت و مردم متابعتاً از سابقین در این سیره عمل می‌کردند، اما این کار هیچ وجهی ندارد.»
لذا می‌توان گفت افراد محدثی مانند بخاری که به گفته اهل سنت در حرفه خود تخصص داشته و از محدثین بزرگ به شمار می‌رفتند، بسیار بعید است که روایات اصلی مربوط به صلوات بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) را ندیده باشند و متوجه حذف سیاسی لفظ «آل» از این روایات نشده باشند، به همین خاطر یا باید فنّانیّت و تبحّر بخاری و امثال او را در امر حدیث زیر سؤال ببریم یا بپذیریم آن‌ها در این امر صاحب رأی و روش بوده‌اند، ولی از فضای اُموی حاکم بر روایات محذوف خارج نشدند بلکه با ذکر روایات مورد پسند آن‎ها در کتبشان، به نحوی رضایت خود را بر این امر نشان داده‌اند.

پی‌نوشت:

[1]. مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج 1 ص 305
[2]. ابی داوود، سنن ابی داوود، بیروت: دار الرسالة العلمیه، ج 2 ص 224
[3]. ابن ماجه، سنن ابن ماجه، بیروت: دار الرسالة العلمیة، ج 2 ص 71
[4]. محمد بن اسماعیل بخاری، صحیح بخاری، بیروت: دار ابن کثیر، ج 3 ص 1232
[5]. محمد بن اسماعیل کحلانی، سبل السلام، بیروت: دارالحدیث، ج 1 ص 288