بعد از رحلت پيامبر(ص) ابي‎بكر به خلافت رسيد و جنگ‎هايي را با به اصطلاح مرتدّين و بعد با روميان آغاز كرد، امّا بيش از دو سال عمر نكرد و عمر بن خطاب را به جانشيني خويش برگزيد. عمر در سال 13 هجري جنگ‎هايي را عليه ملل شرق و غرب آغاز كرد و با جنگ‎هاي ده ساله كه با ايران داشت، توانستند ايران را فتح كنند.
اگر چه تعدادي از نيروهاي مسلمانان به دنبال كسب غنائم بودند؛ ولي عده‎اي هم مخلصانه در اين راه گام برمي‎داشتند و توانستند با سپاهي 30 هزار نفري بر لشكر عظيم شكست ناپذير ساساني فائق آيند. فرهنگ غني اسلام بود كه توانست به راحتي و خيلي سريع، مردم ايران را به خود جذب كند، چرا كه از دوران قبل كساني مثل اسكندر مقدوني و سلوكيان اگرچه ايران را فتح كردند و حتي سالياني در ايران ماندند؛ امّا نتوانستند بر فرهنگ و اعتقادات مردم سلطه پيدا كنند و فرهنگ يوناني را در ايران جايگزين كنند؛ ولي در اين زمان سرزمين ايران از ورود اسلام استقبال كرد. در اين رابطه حضرت علي ـ عليه السّلام ـ به خليفه دوم فرمودند: خداوند براي اهل اسلام ضمانت حفظ حدود و نفوذشان را داده است، همان خداوندي كه آنان را در زماني كه اندك بودند ياري كرد و در حالي كه توانايي دفاع از خود را نداشتند آنان را از مغلوب شدن حفظ كرد و آن خداوند زنده است و هرگز نمي‎ميرد و امروز هم نيازي به رفتن نيروي زياد نيست و حتي حضرت به عمر بن خطاب گفت ماندن شما در مدينه بهتر است.[1]
ناگفته نماند، اگر چه يكي از مهم‎ترين نتايج فتوحات عصر عمر در ايران، انتشار دين اسلام در ميان ايرانيان بود و ايمان و اعتقاد مسلمانان همراه با روحية جنگ‎ستيزي قبايل عرب از عوامل مهمّ پيروزي مسلمانان به شمار مي‎رود. امّا نبايد از ضعف دستگاه ساساني و فقر خزانة دولت و تفرقه بين رؤساء سپاه ايران و شيوع ظلم و تبعيض در دستگاه حكومت كه باعث سقوط دولت ايران بود را فراموش كرد.
با اين حال از بين تمامي عواملي كه در طي تاريخ باعث تزلزل بناي فرهنگي قوم ايران گشته است، هجوم و ورود مسلمانان به اين سرزمين بوده است كه باعث بزرگ‎ترين تحول و دگرگوني در ايران شد و اين تحوّل سرآغاز مهم‎ترين و قاطع‎ترين بخش تاريخ ايران را تشكيل داد.
استاد مطهري در اين زمينه مي نويسد: كه اگر چه فتوحات در زمان عمر صورت پذيرفت و مردم ايران به سرعت اسلام را پذيرفتند؛ ولي قبل از حملات عمر به ايران، عده‎اي از ايرانيان كه در يمن  و بحرين به سر مي‎بردند، مسلمان شده بودند و آنها وقتي به ايران مي‎آمدند مردم را با دين اسلام آشنا مي‎ساختند و لشكركشي عمر به ايران فقط باعث شد كه نفوذ اسلام در ايران شدت بگيرد و عده‎اي زيادي از ايرانيان به خاطر اين‎كه از دين و مذهب زرتشتي خسته و ناراحت بودند به راحتي اسلام را پذيرفتند و آرام و تدريجي، دين اسلام در تمامي ايران جاي دين زرتشتي را گرفت.[2]
و البتّه اگر چنانچه حملات مسلمانان در زمان خليفه دوم عمر به ايران نبود به احتمال قوي مسيحيّت جاي دين زرتشتي را در ايران مي‎گرفت.[3]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. خدمات متقابل اسلام و ايران،،نویسنده:  شهيد مطهري.
2. تاريخ خلفاء،،نویسنده:  رسول جعفريان.

پي نوشت ها:
[1] . قائدان، اصغر، سياست نظامي امام علي ـ عليه السّلام ـ ص 105.
[2] . مطهري، مرتضي، خدمات متقابل اسلام و ايران، انتشارات صدرا، ص 59ـ81ـ243.
[3] . همان كتاب، ص 79.