وسعت دايره حلال
از جمله امتيازات شريعت اسلامي كه باعث شموليت و عموميت دايره آن شده، مساله توسعه در حليت و گسترش دايره حليت است. در نظر اسلام، اصل اولي حليت و طهارت است. هر چيزي براي انسان حلال و پاك است مگر آنكه خلاف آن به طور علم و اطمينان ثابت شده باشد.
خداوند متعال ميفرمايد: «وما كنا معذبين حتي نبْعث رسولا»؛(339) «و ما هرگز قومي را مجازات نخواهيم كرد مگر آنكه پيامبري مبعوث كرده باشيم.»
و نيز ميفرمايد: «لا يكلف الله نفْسا الا وسْعها»؛(340) «خداوند هيچ كس را، جز به اندازه توانايياش تكليف نميكند.»
در حقيقت كارهاي مباح و حلال، ناشي از واقع امر و ملاكات اقتضايي است كه مولي درصدد آن است كه انسان را نسبت به آن امور و افعال آزاد بگذارد.
پيامبر اكرمصلي الله عليه وآله فرمود: «چه شده است گروهي را كه از رخصتها و مباحات الهي اعراض ميكنند؟ به خدا سوگند كه من داناترين آنان به خدايم و از همه بيشتر از او خشيت دارم».(341)
خداوند متعال ميفرمايد: «قلْ منْ حرم زينه الله التي اخْرج لعباده والطيبات من الرزْق قلْ هي للذين آمنوا في الْحياه الدنْيا خالصه يوْم الْقيامه»؛(342) «بگو: چه كسي زينتهاي الهي را كه براي بندگان خود آفريده، و روزيهاي پاكيزه را حرام كرده است؟ بگو: اينها در زندگي دنيا براي كساني است كه ايمان آوردهاند اگرچه ديگران نيز با آنان مشاركت دارند، ولي در قيامت، خالص براي مومنان خواهد بود.»
و به جهت توسعه در جانب حليت است كه ملاحظه ميكنيم شريعت اسلامي تاكيد فراواني بر ترك اصرار در سوال و دنبال نمودن مسايل نموده است.
پيامبر اكرمصلي الله عليه وآله فرمود: «آنچه را بر شما ترك كردم شما نيز آن را ترك كنيد. هر گاه حديثي براي شما بيان كردم آن را از من اخذ كنيد؛ زيرا كساني قبل از شما به جهت كثرت سوال، و آمد و شد براي سوال نزد انبيايشان به هلاكت افتادند».(343)
اينها همه ناشي از آن است كه شريعت اسلامي شريعتي آسان و روان است، خداوند متعال ميفرمايد: «يريد الله بكم الْيسْر ولا يريد بكم الْعسْر»؛(344) «خداوند راحتي شما را ميخواهد، نه زحمت شما را.»
و نيز ميفرمايد: «يريد الله انْ يخفف عنْكمْ وخلق الْانْسان ضعيفا»؛(345) «خدا ميخواهد كار را بر شما سبك كند، و انسان ضعيف آفريده شده است.»
رسول خداصلي الله عليه وآله بنابر نقلي فرمود: «من به يهوديت و نصرانيت مبعوث نگشتم، بلكه به حنفيت و تسامح در دين مبعوث شدهام».(346)