پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آیین زرتشتی بنابر متن اوستا و متون تفسیری، معتقد به برزخ و معاد است. شخصی که از دنیا می‌رود، تا سه شبانه روز پیرامون بدنِ بی‌جان خود می‌گردد و پس از آن به دادگاه فراخوانده شده و پرونده‌ی اعمالش مورد بررسی قرار می‌گیرد. با پایان یافتن این داوری، روانِ درگذشته به سوی پل چینوَت (معادل پل صراط در ادبیات اسلامی) روانه می‌شود.[1]
در سنت زرتشتی آمده است که هم بدکاران و هم درستکاران در هنگام گذر از پل با مانعی روبرو می‌شوند و آن رودی است خروشان که از اشک‌های سوگواران درست شده است. زاری و گریه‌ هر چه بیشتر شود، رود را بیشتر به طغیان می‌آورد و عبور از پل را برای روان دشوارتر می‌کند.[2] ریشه‌ی این تفکر در این است که بنابر باورهای زرتشتیگری، شیون و زاری، کرداری اهریمنی است، برخلاف شادی که بخشایشی ایزدی است. از همین روی گریه و اشک ریختن بر میّت روا نیست.[3] در اوستا بارها و بارها شیون و مویه نکوهش شده است.[4] گذشته از اینکه در متون پهلوی و پازند نیز با جدیت از این عمل بازداشته شده و آن را کرداری زشت شمرده است.[5] موبد جهانگیر اوشیدری (رئیس اسبق انجمن موبدان تهران)، در این‌باره می‌گوید: «در آئین مزدیسنا شیون و زاری و سوگواری برای درگذشتگان روا نیست و آن را از کرده‌های اهریمنی می‌دانند».[6]
از نظر اسلام، گریه بر اموات جایز است. اما از زیاده‌روی در آن و از خودزنی، خراش انداختن برصورت و امثال این کارها نهی شده است.[7] اما این کارها آسیبی به روانِ میّت نمی‌زند. سوگواری و اشک ریختن برای عزیزانی که از دنیا رفته‌اند، جزء طبیعت و سرشت انسان است. مگر می‌توان مانع اشک ریختنِ مادری که فرزندش را از دست داده، شد؟ اگر اشک نریزد و سوگواری نکند، مشکلات روحی و جسمی عدیده‌ای برایش پدید می‌آید. در حقیقت گریه برای درگذشتگان و عزیزان از دست رفته، نه به دلیل اعتقاد به نابودی آنها، بلکه به خاطر فراق و جدایی است.
گریه سبب آرامش جان آدمی است. اشک ریختن سبب تخلیه‌ی بار سنگین هیجانات عصبی، و در نتیجه موجب تسکین روحی و جسمی انسان می‌شود. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «مَن خافَ عَلى نَفسِهِ مِن وَجدٍ بِمُصیبَةٍ فَلیفِض مِن دُموعِهِ فَإِنَّهُ یسکُنُ عَنهُ.[8] هر کس از غم و اندوه مصیبتى، بر جان خویش ترسید، اشک بریزد؛ زیرا در این صورت غمش تسکین مى‌یابد». علوم تجربی و دستاورد‌های نوین علم بشری، سخن امام صادق (علیه السلام) را تأیید کرده است. سایت علمی-پژوهشی netdoctor.co.uk در مقاله‌ای تحت عنوان The health benefits of crying به تأثیر مثبت گریه (اشک ریختن) بر جسم و روان انسان پرداخت و به مورادی متعدد از فواید اشک ریختن از جمله رهایی از استرس و فشار عصبی اشاره کرد.[9] همچنین سایت علمی psychologytoday.com در نوشتاری با عنوانِ The Health Benefits of Tears به تأیید فواید اشک ریختن و گریستن اشاره کرد.[10] با این وجود، پس چرا موبدان زرتشتی، مردمان را از گریستن در غم از دست دادنِ عزیزان، نهی کرده و بازمی‌دارند؟!

پی‌نوشت:

[1]. ژان کلنز، مقالاتی درباره زرتشت و دین زرتشتی، ترجمه احمدرضا قائم‌مقامی، تهران: نشر و پژوهش فرزان، 1386. ص 120 و جان هینلز، شناخت اساطیر ایران، ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: نشر چشمه، 1385. ص 97 و موبد اردشیر خورشیدیان، جهان‌بینی اشو زرتشت، تهران: انتشارات فروهر، 1384. ص 58
[2]. جان هینلز، همان، ص 97 و بهرام فره‌وشی، جهان فرَوَری، تهران: انتشارات فروهر، 1388. ص 115-117
[3]. ابراهیم پورداود، یسنا، تهران: انتشارات اساطیـر، 1387. ج 2، ص 197
[4]. ابراهیم پورداود، همان، ج 2، ص 197-198
[5]. ابراهیم پورداود، همان، ج 2، ص 200-201 و بهرام فره‌وشی، همان، ص 113
[6]. موبد جهانگیر اوشیدری، دانشنامه مزدیسنا، تهران: نشر مرکز، 1389. ص 353
[7]. امام خمینی، تحریر الوسیلة، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، دفتر یکم، گفتار در احکام اموات، خاتمه‌ای مشتمل بر چند مسئله، مسئله شماره 2
[8]. شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت، 1368. ج 3، ص 280-281، حدیث 3653-3650 و..
[9]. netdoctor.co.uk, healthy living, wellbeing, the health benefits of crying
[10]. psychologytoday.com, the health benefits tears