پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بحثی درباره فرق مختلف صوفیه داشتم که یک صوفی اهل سنت در این بحث شرکت کرد و معتقد بود:

این دسته‌بندی و فرقه بندی‌ها، تعصب کورکورانه و نفرت می‌آورد، برای من خدا و انسانیت مهم است. اگر تمام این فرق، ما را به خدا برسانند همه آن‌ها حق هستند و نیازی به تقسیم‌بندی نیست.

من: اما من فکر نمی‌کنم تقسیم‌بندی فرق، کورکورانه باشد. چون خود قرآن ائمه را دو دسته معرفی می‌کند، امام کفر و امام ایمان... یعنی صف بین توحید و کفر از روز اول خلقت، بین مخلوقات خدا ایجاد شده است که انبیا مردم رو به توحید دعوت کردن و شیاطین به کفر. بنابراین نمی‌شود گفت که همه درست میگویند! عقل هم این را نمی‌پذیرد، اگر قرار بود همه درست بگویند دیگر بحثی نبود! نیازی هم به ارسال رُسل نبود. پس معلوم است که یک حقیقتی باید این وسط باشد و بقیه شبه حقیقت که البته دروغ و باطل هستند! یک راه درست هست و بقیه کوره‌راه و بیراهه. ما باید برای راهی که انتخاب کردیم ادلهٔ قوی داشته باشم و برای اثبات بیراهه بودن مسیر سایرین ادلهٔ قوی‌تر! بنابراین صحبت کردن از روی پیش‌فرض و احساس و جَو صحیح نیست.

صوفی: ما قبل از ایرانی بودن و مسلمان بودن انسان هستیم. اگر انسانیت و اخلاق انسانی رعایت شود، روش هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و محبت‌آمیز شکل می‌گیرد. انسانیت و واقعاً آدم بودن باعث می‌شود مسلمان و مسیحی همدیگر را نکشند و شیعه و سنی از هم‌دیگر متنفر نباشند. بلکه به عقاید هم‌دیگر احترام بگذارند و خداوند در انسان‌ها پررنگ‌تر و پررنگ‌تر بشود. بازهم تکرار می‌کنم ما قبل از ایرانی بودن و مسلمان بودن انسان هستیم.

من: اخلاق انسانی برخاسته از دین است نه‌فقط انسانیت. این دین است که راهنمای اخلاقی انسان‌هاست. انسانیت نیز درگرو اطاعت محض از خداست و راه این اطاعت رو هم خودش بیان کرده و هر مسیری خارج از آن مردود، منحرف، بیراهه و محکوم به بطلان است! چنانچه خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ (آل عمران / 19) مسلماً دینِ [واقعی که همه پیامبران مُبلّغ آن بودند] نزد خدا، اسلام است.» بنابراین آیهٔ صریح قرآن، مسیحی و یهودی و غیرمسلمان عذری نزد خداوند متعال ندارند.

صوفی: یعنی شما می‌گویید که انسان اگر دین‌دار نباشد، نمی‌تواند صاحب اخلاق باشد و یا اینکه صاحبان ادیان دیگر نمی‌توانند انسان‌های بااخلاقی باشند؟

من: خیر من چنین صحبتی نکردم که انسان بی‌دین یا صاحبان ادیان دیگر نمی‌توانند بااخلاق باشند. بلکه معتقدم انسانیت و متخلق شدن به اخلاق نیک، مراتب و درجاتی دارد که عالی‌ترین مراتب آن فقط در دین محقق می‌شود. از همین رو پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) تکمیل مکارم اخلاق را غرض بعثت خویش برشمرده‌اند. [1] این سخن حضرت، نشان می‌دهد که اخلاق در دیگر ادیان نیز وجود داشته است ولی دین اسلام کامل کننده مکارم اخلاقی است. درنتیجه باید گفت که غیرممکن است، بدون دین، اخلاق در حد عالی محقق شود.

پی‌نوشت:
[1]. مجلسی محمدباقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ناشر اسلامیه، تهران، ج ۶۷، ص ۳۷۲