پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ سلفیت و سلفی‌گری هر چند پدیده‌ای نوظهور است، اما ریشه‌های این تفکر، در زمان احمد بن حنبل شکل گرفت و بعدها توسط ابن تیمیه در قرن هفتم هجری احیاء شد.[1]
ابن تیمیه، اولین کسی بود که به مفهوم پردازیِ واژه‌ی «سلف» پرداخت و آن را در معنایی به‌کار برد که تا آن زمان اندیشمندان اسلامی چنین معنایی را به‌کار نبرده بودند. ابن تیمیه، سلف را به‌معنای عصر صحابه، تابعین و تابعینِ تابعین، معنا کرد و از این طریق منابع تشریع را گسترش داد؛ زیرا تا قبل از آن، منابع تشریع در نزد اهل سنت، کتاب خدا، سیره و سخنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و صحابه بود، اما با تفسیر ابن تیمیه، شریعت از این پس به کتاب خدا، سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) صحابه، تابعین و تابعین تابعین (سه قرن اول اسلام) گسترش یافت.
ابن تیمیه دراین‌باره گفت: «سلف، کسانی هستند که در سه قرن بهترِ اسلام، زندگی می‌کردند و دارای تمامی فضایل بودند. آنان برای حل هر مشکلی، شایسته‌تر از سایرین هستند.»[2]
وی سپس توصیه می‌کند: «بر شما باد به آثار سلف. آنان آن‌چه را موجب شفا و کفایت است، آورده‌اند و پس از آن‌ها کسی چیزی که آنان ندانند، نیاورده است.»[3] وی تا آن‌جا پیش می‌رود که در کنار کتاب و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) سنت این گروه (تابعین و تابعین تابعین) را نیز به‌عنوان یکی از منابع دین ذکر می‌کند. «احکام الهی از سه راه ثابت می‌شوند: کتاب خدا، سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و آن‌چه نخستین مسلمانان به آن عمل کرده‌اند. تمسک به غیر از این اصول سه‌گانه، برای اثبات حکم شرعی جایز نمی‌باشد.»[4]
ابن قیم، شاگرد ابن تیمیه مسیر استادش را ادامه داد و در کتابش فصلی را با عنوان «فی جواز الفتوی بالآثارالسلفیه و الفتاوی الصحابیه» گشود.[5] این تفکر ادامه پیدا کرد، تا این‌که اکنون به وهابیت رسیده است و ایشان معتقدند: «هرآن‌چه پس از سه قرن اول اسلام، رخ دهد بدعت است.»[6] از این‌جهت با علوم جدید، مخالفت کرده و آن را بدعت می‌شمرند، تا جایی‌که  فتاوایی از آنان صادر می‌شود، که چه‌بسا بسیار مضحک و خنده‌دار است.[7]

پی‌نوشت:

[1]. سلفی‌گری از آغاز تا کنون.
[2]. ابن تیمیه، مجموعه الفتاوای، تحقیق: عامر الجزار وانوار الباز، دارالوفاء، چاپ سوم، 1426ق، ج4، ص96
[3]. همان.
[4]. ابن تیمیه، اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفه اصحاب الجحیم، تحقیق: ناصر بن عبدالکریم العقل، ریاض، مکتبه الرشد، بی تا، ج2، ص693-694.
[5]. ابن قیم جوزی، اعلام الموقعین عن رب العالمین، بی‌جا، دار ابن جوزی، چاپ اول، 1423ق،ج5، ص543.
[6]. بدعت در نگاه فرقه وهابیت.
[7]. عجیب ترین فتوای وهابی: کولر برای زن حرام است!
خوردن نان فانتزی حرام است!

نویسنده: مجتبی محیطی