نکته اول: ابدال به چه معناست؟ در معجم الکبیر طبرانی ابدال را این‌چنین معنا می‌کند: «پیوسته چهل‌‌ نفر هستند که قلبشان همانند قلب ابراهیم است که خداوند به وسیله آن‌ها، بلاها را از اهل زمین دور می‌گرداند و به آنان ابدال گفته می‌شود».[1] در کتاب هیثمی و چندین کتاب دیگر با سند صحیح نقل شده است که: «در امت من سی نفر هستند که به واسطه آن‌ها زمین بر پا است و به واسطه آن‌هاست که خداوند باران می‌بارد و مسلمانان را یاری می‌کند. سند این روایت صحیح است»[2].

مولوی محمد عمر سربازی از بزرگان اهل سنت در کتاب خود در پاسخ به سؤالی چنین می‌گوید: «سؤال (۱۵۰): آیا این سخن صحت دارد که می‌گویند: در دنیا چندین قطب و ابدال وجود دارد که دنیا به برکت وجود آن‌ها در گردش است؟ جواب: این یکی از مسائل مهم تصوف است و در این مسأله اختلافات فراوان وجود دارد. اهل ظاهر، خصوصا غیر مقلدین و سلفی‌ها به وجود قطب‌ها و غوث‌ها و ابدال اعتقادی ندارند و می‌گویند: این ها همه واهمه است و ثبوتی ندارند. اما اهل سنت و جماعت این درجات را از اولیاء و بزرگان ثابت می‌کنند. این جا یک تفاوت اساسی را بین اهل سنت و وهابیت مشخص می‌شود که وهابی‌ها و سلفی‌ها و کسانی که تقلید نمی‌کنند، می‌گویند: ابدالی وجود ندارد و دروغ است؛ اما اهل سنت و جماعت ابدال را قبول دارند، ابدالی که دنیا به برکت وجود آن‌ها در گردش است.»[3] و حتی بعضی از وهابیون هم به مسأله ابدال معتقد هستند. بن باز مفتی اعظم عربستان در کتاب خود درباره ابدال می‌گوید: «از بن باز در مورد ابن تیمیه و ابن قیم پرسیدند: که آیا این‌ها از ابدال هستند؟ جواب می‌دهد: آن ها از بهترین ابدال هستند».[4]

نکته دوم: در کتب شیعیان هم روایات زیادی در این باره نقل شده است: «ما ائمه كلمه تقوا و ريسمان محكم و گواهان خداوند و برگزيدگان وى در ميان بندگانش هستيم به سبب وجود ما آسمان و زمين نگه داشته شده‌اند و سقوط نمى‌كنند و نيز باران فرود مى‌آيد و رحمت خداوند بندگانش را فرا مى‌گيرد. هيچ زمانى زمين از امام قائمى از ما اهل بيت چه آشكار و چه پنهان خالى نيست. اگر زمينى يك روز بدون امام قائم باشد ساكنانش را در خود فرو مى‌برد، همان‌طور كه دريا، غرق شدگان را در كام خود فرو مى‌برد».[5]

نتیجه: مسأله ابدال در کتب فریقین با سند صحیح وارد شده است و کسی نمی‌تواند به خاطر این اعتقاد مشرک باشد.

پی‌نوشت:

[1]. طبرانی، المعجم الكبير ج 10، ص 181، دار النشر: مكتبة الزهراء، الموصل، 1404، 1983، تحقيق: حمدي بن عبدالمجيد السلفي
[2]. هیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج 10، ص 63، دار النشر: دار الريان للتراث، دار الكتاب العربي، القاهره، بيروت، 1407. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
متقی هندی، كنز العمال في سنن الأقوال والأفعال، ج 12، ص 84، دار النشر: دار الكتب العلمية، بيروت، 1419هـ، 1998م، الطبعة الأولى، تحقيق: محمود عمر الدمياطي
[3]. محمد عمر سربازی، مجالس قطب الارشاد، ج 1 ص 261، چاپ منبع العلوم کوه ون، 1390
[4]. بن باز، مسائل ابن باز، ج 1، ص ۴۹، چاپ دار ابن حزم، با جمع آوری شیخ ابی محمد عبد الله بن مانع
[5]. طبرسى، الإحتجاج على أهل اللجاج( للطبرسي) ج 2 ص 317، ناشر: نشر مرتضى‏، مشهد. 1403 ه.ق‏