پايگاه جامع فرق، اديان و مذاهب_ ازآنجاکه اهل حق معتقد به حلول و تناسخ هستند و این دو عقیده در عقاید اسلامی مردود است، ایشان همواره سعی در توجیه معتقدات خود هستند. ازاین‌رو عقاید خود را با عقاید مسلمانان تطبیق کرده و از بیان صریح عقاید خود ابا دارند. ایشان گمان می‌کنند با تطبیق عقاید خود با عقاید شیعیان، همانند ایشان خواهند شد، اما این طرز تفکر از کم بودن اطلاعات ایشان درباره دین اسلام سرچشمه می‌گیرد وگرنه از این نوع قیاس‌ها نمی‌کردند.
در توضیح سؤالی که ذیل یکی از مطالب گروه اهل حق سایت ادیان نت قرار داده‌شده، به قسمت دوم سؤال می‌رسیم که اینگونه گفته‌شده: «شما که مسلمان هستید و تناسخ را رد می‌نمایید، آیا اعتقاد دارید که خداوند روح هر شخص را در لحظه شکل‌گیری نطفه می‌آفریند؟ پس آیه معروف به الست را چه‌کار می‌کنید؟»
اینکه ما معتقد باشیم که روح هر شخص در لحظه شکل‌گیری نطفه آفریده شده، خیر؛ اینگونه نیست. خداوند در قرآن در مورد مراحل آفرینش انسان می‌فرمايد « وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِینٍ ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِی قَرَارٍ مَّکِینٍ ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِینَ [سوره مومنون، آیات 12-14] ما انسان را از عصاره‌ای از گل آفریدیم. سپس آن را نطفه‌ای در قرارگاه مطمئن (رحم) قراردادیم. سپس نطفه را به‌صورت علقه (خون بسته) و علقه را به‌صورت مضغه (چیزی شبیه گوشت جویده) و مضغه را به‌صورت استخوان‌هایی در آوردیم، ازآن‌پس آن را آفرینش تازه‌ای ایجاد کردیم، بزرگ است خدائی که بهترین خلق‌کنندگان است!»
با بهره‌گیری از آیات مربوط به خلقت انسان و نیز روایات واردشده درباره آیه فوق، به این نتیجه می‌رسیم که مقصود خداوند از آفرینشی متفاوت در این آیه، همان نفخ و ولوج روح در جنین انسان است نه خلق روح.
اهل حق با ترسیم صغرای فاسد و باطلی در یک قیاس و کبرای درستی، اقدام به نتیجه گیری دلخواه خود کرده و خواستند که حلول را در عقاید اسلامی ثابت کنند و بگویند مسلمانان باوجود اینکه به در ظاهر به حلول معتقد نیستند، ولی در عمل حلول را پذیرفته‌اند. ایشان با جایگزین کردن کلمه "خلق روح" به جای "دمیدن روح" سعی کردند تا ذهن مسلمانان را به انحراف بیندازند.
اما روح از مسائل پیچیده ایست که در قرآن به آن اشاره‌شده است و خداوند آنرا به "من امر ربه" تشبیه کرده است.«وَیَسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُم مِّن الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلًا [سوره مومنون، آیه 85] و درباره روح از تو می‌پرسند بگو روح از [سنخ] فرمان پروردگار من است و به شما از دانش جز اندکی داده نشده است.»
از همین روست که تفسیر کردن کلام خداوند بدون توجه به معارفی که از جانب اهل‌بیتعلیهم السلام) واردشده است، موجب انحراف خواهد شد. و نیز تفسیر کردن کلام خداوند بدون علم و تقوا، تلاشی بی نتیجه است و موجب گمراهی خواهد شد همچنان که می‌بینیم.
حلول به معنای وارد شدن چیزی در غیر خود است و در اصطلاح اهل حق به معنای حلول ذات خدا در اشیا و افراد است. مسأله حلول، مبنای اعتقاد به الوهیت امام على (علیه السلام) و برخی از بزرگان اهل حق است. به این معنا که خداوند در حضرت على (علیه السلام) و شاه خوشین و سلطان سحاک و دیگران حلول کرده است. [1]

پی نوشت:

[1]. سيد محمد علی خواجه دین، سرسپردگان، کتابفروشی منوچهری، تهران، 1362 شمسی، صص 14 -25
برای مطالعه بيشتر در اين زمينه رجوع شود به تفسير الميزان ذيل آيات 12 الی 14سوره مومنون و آيه 172 سوره اعراف و کتاب آشنايی با فرق و مذاهب اسلامی تاليف رضا برنکار.