پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ چرا باید سرگذشت گذشتگان را بخوانیم؟ به نظر می‌رسد، تاریخ، غیبت پشت سر مردگان است؟
قرآن کریم، بارها انسان را به تفکر، درباره ی گذشتگان دعوت کرده است. از جمله در آیه 11 سورۀ مبارکۀ انعام می‌فرماید: «سیروا فی الارض ثم انظروا کیف کان عاقبه المکذبین». در زمین گردش کنید (و از حال امت‌های گذشته جویا شوید) تا عاقبت بد گناهکاران و تکذیب کنندگان انبیاء الهی را مشاهده کنید.
بنابراین قرآن مجید، عمیق‌ترین تأثیر را در توجه مسمانان به تاریخ از خود به جای گذاشته است. قرآن نه تنها خود بخشی از مواد تاریخی را عرضه کرده بلکه مسلمانان را تشویق به فراگیری تاریخ نموده تا در راه یابی به سوی هدایت و دینداری از آن بهره جویند و این هر دو در ایجاد انگیزه ی دینی در وجود انسان‌ها برای توجه به تاریخ مؤثر است[1].
حضرت علی (علیه السلام) نیز از میان حاکمان دوره‌ی اسلامی، نخستین شخصیتی است که توجه جدی به تاریخ را مطرح کرده است. زاویه‌ی دید امام، بهره گیری از گذشته برای حرکت درست در آینده در چهار چوب عبرت آموزی است.[2]
رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) نیز تاریخ را معلم انسان‌ها می‌دانست.
ما در تاریخ با زندگانی مردمانی آشنا می‌شویم که در دوران‌های مختلف با عقاید و آداب و رسوم گوناگون، زندگی می‌کرده‌اند و هر کدام یادگارهایی از خوبی و بدی و آبادانی و ویرانی باقی گذاشته‌اند.
مطالعه تاریخ ما را به گذشته باز می‌گرداند تا کارهای مردمی را که از جهان رفته‌اند، ببینیم و سخن کسانی را که امروز خاموشند، بشنویم و از آن‌ها درس عبرت بیاموزیم، زیرا در هر حادثه‌ی تاریخی، پندهایی ارزشمند نهفته است که فهم آن‌ها مهم‌ترین فایده‌ی مطالعه‌ی تاریخ است. هم چنین با مطالعه‌ی تاریخ، می‌توانیم علت‌های پیشرفت و سعادت مردان و زنان بزرگ، نظیر دانشمندان و هنرمندان را دریابیم.
با مطالعه‌ی زندگانی ملت‌های گذشته، در می‌یابیم که هیچ گاه مردمی شکست نمی‌خورند و ذلیل و ناتوان نمی‌شوند مگر زمانی که تفرقه، گناه و فساد در میان آن‌ها رواج می‌یابد. هیچ ظالمی بر مردم مسلط نمی‌شود مگر آن که مردم از تشویق یکدیگر به خوبی و منع یک دیگر از بدی دست برمی‌دارند و درمی‌یابیم که هیچ فرد و جامعه ای به سعادت و رستگاری نمی‌رسد مگر با کار و کوشش و ایمان به خدا و ایثار و گذشت.
بنابراین مطالعه ی تاریخ فقط مطالعه‌ی سرنوشت انسان‌های گناهکار، نیست. که غیبت پشت سر مرده محسوب شود. البته مطالعه زندگی گنهکاران تاریخ هم غیبت آنان نیست. چرا که قرآن کریم نیز سرنوشت انسان‌های گنه کار و عاقبت آنان را ذکر کرده است. در تاریخ زندگانی انبیاء، ائمه(علیهم السلام)، اولیاء الهی و... نیز مورد مطالعه قرار می‌گیرد. و می‌تواند بسیار مفید باشد.

پی‌نوشت:

[1]. جعفریان، رسول، تاریخ سیاسی اسلام، انتشارات دلیل ما، چاپ اول، 1380، ص 17.
[2]. فیض الاسلام، ترجمه و شرح نهج البلاغه، چاپخانه ی آفتاب تهران، ج 1، خطبه ی 82، ص 190.
منبع: نرم افزار پاسخ، مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات