پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ دونادون باور شاخص در میان آموزه‌های اهل حق است که تمام خاندان اهل حق، در عقیده ورزی به آن مشترک هستند. دونادون و نوع نگرش به زندگی انسان پس از مرگ، پیامدهای مختلفی از جمله پیامدهای اجتماعی و فرهنگی زیر در میان پیروان این فرقه در پی دارد:

1- اطاعت بی چون و چرا از پیران و بزرگان فرقه:
بر اساس اعتقاد به دونادون، پیروان این فرقه معتقدند كه پیشوایان آنها در دوره‌های گذشته در جامه پیغمبران و صحابه حضرت محمد (صلی‌الله‌‎علیه‌‎و‎آله) و یاران حضرت حسین (علیه‌‎السلام) و حتی دوازده امام (علیهم‌‎السلام) و عرفا و سلاطين به دنيا آمده و در جامه‌های گوناگون در میان مردم ظاهر گشته و به ارشاد و هدایت مردم جهان پرداخته‌اند.[1]
بر همین اعتقاد، برای آن‌ها تقدس قائل شده و معتقدند که علم رهبرانشان تعلیمی نیست؛ بلکه افاضه شده از طرف خداوند و امامان است و در پی این اعتقاد، در مسائل اجتماعی و تصمیم گیری‌های جمعی، نظر بزرگان خود را مقدم داشته و اطاعت از آن را واجب می‌دانند.

2- ایجاد انگیزه ریاست طلبی و مرید پروری:
از آن‌جا که بزرگان این فرقه در زیر چتر دونادون، خود را در دون و جامه اولیاء الهی و امامان معصوم می‌بینند، داعیه اطاعت پذیری و به دنبال آن، مرید پروری و ریاست طلبی دارند و برای رسیدن به این اهداف و منافع شخصی، به سهل انگاشتن مذهب و ساده کردن تکالیف دینی روی می‌آورند که این امر، خود عامل بی‌توجهی و سهل انگاری به آموزه‌های اجتماعی دینی در میان پیروان این فرقه محسوب می‌شود و گاهی نیز موجب شکل گیری زمینه‌های اختلاف با پیروان سایر مذاهب در مناطق اهل حق نشین می‌‎شود.

3- ترویج خرافه گرایی:
دونادون خود عقیده‌ای باطل است که اساس آیین اهل حق قرار گرفته است و بسیاری از عقاید و باورهای خرافی، در پی این عقیده باطل شکل گرفته است، که از نمونه‌های اجتماعی آن، آیین سرسپاری و جم نشینی در فرقه اهل حق است. 

4- سوء ظن و بدبینی نسبت به افراد فقیر، ناقص الخلقه و بیمار:
بر اساس عقیده دونادون، زندگی افراد تابع اعمال و رفتار فرد در زندگی قبلی خود است؛ با این بیان که اگر فرد صالح و درست‌کار باشد، در زندگی بعدی در جامه ثروتمندان و سلاطین ظاهر می‌شود و روح  افراد بد کار و بد اندیش، در جسم انسان‌های بیمار و فقیر[2] و حتی به بدن حیوانات و جانوران و گزندگان و حشرات می‌رود.[3]
این عقیده خود می‌تواند زمینه‌های بد بینی نسبت به این افراد را شکل دهد؛ زیرا طبق این عقیده، در زندگی قبلی خود، انسان‌های بد اندیش و بد کار بوده‌‎اند و اکنون نتیجه عمل خود را می‌بییند.

پی‌نوشت:
[1]. خواجه الدین، سید محمدعلی، سرسپردگان (تاریخ و شرح عقاید دینی و آداب ‌و رسوم اهل حق)، ص15.
[2]. همان، ص14.
[3]. صفی زاده، صدیق، نامه سرانجام، هیرمند، 1375، ص190.