سلفیت و وهابیت
ابن تیمیه میگوید: جنگهای حضرت علی با عایشه، طلحه و زبیر و معاویه به خاطر دین و آخرت نبوده و بلکه حضرت علی علیهالسلام، برای رسیدن به قدرت و حکومت با مخالفان خود جنگید. این در حالی است که بسیاری از علمای اسلامی بر این عقیده هستند که آن حضرت، درست عمل کرده و افراد مقابل ایشان، ظالم و متجاوزند.
ابنتیمیه حرانی، ناصبی است و عناد و کینه و دشمنی او نسبت به اهل بیت پیامبر، خصوصاً حضرت علی زبانزد عام و خاص است و در هر فرصتی تلاش میکند که بلافاصله، ماهیت خود را نسبت به اهل بیت آشکار کند و موضعگیری سختی داشته باشد و عقدههای درونی خود را بروز دهد و این در حالی است که خواسته یا ناخواسته، جهل خود را نمایان میکند تا دیگران او را بهتر بشناسند و در برابر عقاید و افکار پوچ و باطل او، حالت دفاعی گرفته و بر او بتازند.
تاریخ نویسان مینویسند حضرت علی علیهالسلام با سه جنگ بزرگ روبرو گردید؛ ابن تیمیه میگوید: امیرالمؤمنین از این جنگهای خود پشیمان بوده است٬ چرا که دلیل شرعی نداشته ولی روایات بسیاری در خبر دادن پیامبر صلیاللهعلیهوآله به این امر و محق بودن امیرالمؤمنین در جنگها، در روایات آمده است.
محمد بن عبدالوهاب مینویسد: «شیعه معتقد است کسانی که با علی جنگیدند، (عایشه، طلحه، زبیر، و معاویه و یارانشان) کافرند، در حالیکه طبق احادیث متواتر، اینان ایمان داشتهاند.» جواب: اگر شیعه معتقد باشد، طبق کلام پیامبر است؛ اینان بر ضد جماعت مسلمین و امام شرعی خود خروج کرده، تفرقه ایجاد کردند.
در تاریخ آمده است که بعد از به خلافت رسیدن حضرت علی علیهالسلام، سه جنگ را بر این امام تحمیل کردند که این جنگها را پیامبر اکرم پیشگویی کرده بود و نسبت به آنها به امیرالمؤمنین متذکر شده بود. برخی به دلایل واهی، کنار کشیدند و جزء متخلفین بودند و برخی دیگر تا آخرین لحظه، در کنار حضرت ماندند و به شهادت رسیدند.
مخالفین شیعه، به جهت رد اعتقاد شیعه نسبت به شهادت حضرت زهرا سلاماللهعلیها و افسانه خواندن آن، دلیل میآورند که چرا پس از شهادت حضرت زهرا سلاماللهعلیها هیچکدام از بنیهاشم قیام نکردند؛ پاسخ این است که توسط حضرت زهرا و امیرالمؤمنین علیهماالسلام و برخی مسلمانان، اعتراضاتی صورت گرفت؛ اما شرایط قیام مهیا نبود و بعد از مدتی، غاصبان در دنیا نبودند که قیامی علیه آنان صورت پذیرد.
یکی از روایات اصول کافی که درباره مصحف فاطمه توضیح داده، مستمسکی برای مخالفین شده که شهادت حضرت زهرا سلاماللهعلیها را نفی کنند؛ با بررسی کل روایت، متوجه میشویم که روایت درصدد بیان وقایع پس از رحلت پیامبر صلیاللهعلیهوآله نبوده و یکی از اتفاقات پس از نبی اکرم صلیاللهعلیهوآله، نزول جبرئیل و املای مصحف بوده که به علت اندوه شدید حضرت، صورت گرفته است.
از علمای اهل سنت انتظار نمیرود که ماجرای هجوم به خانه حضرت زهرا(س) را شبیه شیعیان نقل کنند یا بپذیرند، اما برای اثبات این واقعه از کتب اهلسنت، میتوان ابتدا گزارشاتی که تصمیم به هتک حرمت و قسم به آن را تصریح کردهاند، بیان کرد؛ سپس با بیان پشیمانی ابوبکر و اعتراف به این قضیه، اثبات آن را تقویت کرد. البته برخی از علمای اهلسنت، وقوع این حادثه را پذیرفتهاند.
جنگ جمل، اولین جنگ امیرالمؤمنین با منافقین بود که به رهبری عایشه، همسر پیامبر گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله و به قصد گرفتن خلافت رخ داد؛ اما عدهای با استناد به یک روایت ضعیف، از پشیمانی امیرالمؤمنین علیهالسلام برای شرکت در این جنگ یاد میکنند؛ در حالیکه در منابع معتبر روایی اهل سنت منعکس است که صلابت علوی و رشادت و شجاعت حسنی، ناکثین را به زانو در آورد.
از دیدگاه شیعه، صحابه، همانند غیر صحابه بوده و صِرف مصاحبت با پیامبر، در ثبوت عدالتشان کفایت نمیکند، اما صحابه نزد اهل سنت، از قداستی خاص برخوردار است و هیچکس حق ندارد در رابطه با خطاهای آنان سخن بگوید، حتی اگر مرتکب فعل حرام یا گناهی شده باشند! صالح بن عبدالعزیز آل شیخ تصریح میکند که این جایگاه در صدر اسلام وجود نداشته است.
متأسفانه وهابیون به شیعه نسبت میدهند که شیعه حکم به کفر و ارتداد صحابه کرده است، درحالی که در کتب معتبر اهل سنت، روایاتی آورده شده که از جهت کمّی بسیار بیشتر از روایاتی است که در این موضوع، در کتب شیعه آمده است و از جهت کیفی، تصریح به کفر و ارتداد صحابه کرده است.
یکی از تناقضات فکری و اعتقادی ابن تیمیه این است که او به شدت از نظریه عدالت صحابه دفاع میکند، لکن در عمل، خود وی اولین کسی است که این نظریه را نقض کرده. وی در مورد معاندین و مخالفین امیرالمؤمنین (ع) به شدت از این قاعده سخن میگوید؛ لکن به برترین اصحاب رسول خدا (ص) که میرسد، از توهین و تهمت و نقل اکاذیب در مورد ایشان کم نمیگذارد.
تفکر سلفیت در دنیا این باور را تبلیغ میکند که اندیشه «عدالت صحابه» اصل و اساس دین است تا جایی که اهل بیت نیز باید از آنان تبعیت کنند؛ این در حالی است که به نص صریح آیه تطهیر، خداوند اهل بیت را پاک گردانید و مقامی فراتر از عدالت به آنان سپرد، اکنون با کدام باور قرآنی یا عقلانی، اهل بیت باید از صحابه پیروی کنند.
یکی از ارکان و پایههای اساسی فقه اهل سنت مبتنی بر لزوم اعتقاد به عدالت صحابه یا به قولی حجیت قول آنهاست. برای عدالت صحابه که منجر به حجیت قول آنها میشود، چند دلیل ارائه شده است که در این نوشته نظرات شاطبی در کتاب الموافقات را ذکر خواهیم کرد. وی یکی از علما اهل سنت در قرن 8 هجری است. یکی از ادله وی روایاتی است که در این زمینه وارد شده است.