پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ خلافت از مسائل اساسی و مهم در نزد اهل سنت است، زیرا از صدر اسلام تا عصر حاضر، اهل سنت دارای حکومتی به نام «خلافت» بوده‌اند. خلافت اسلامی در شش‌صد سال اخیر، در سیطره عثمانیان بود. با فروپاشی خلافت عثمانی در اوایل قرن بیستم و هجمه فرهنگ غرب به کشورهای اسلامی، متفکران اسلامی به‌فکر چاره‌ای بودند، تا مسلمانان را از این وضعیت اسفناک نجات دهند.
تعدادی از متفکران اهل سنت مصری، راهکار برون‌رفت از این وضعیت اسفناک را در بازگشت به سلف می‌دانستند. محمد عبده، عبدالرحمان کوکبی، محب الدین خطیب و سید محمد رشید رضا از نخستین افرادی بودند، که شعار بازگشت به سلف را مطرح کردند؛ اما وهابیان از این شعار سوء استفاده کرده و خود را سلفی نامیدند و افکار ابن تیمیه را به‌عنوان افکار سلف ترویج دادند.[1] «سلف» در نزد اهل سنت از جایگاه بالایی برخوردار است و وهابیت با شیطنت خاصی از این کلمه، سوء استفاده کرده و افکار خود را به نام سلف و سلفیت در بین عموم مردم تبلیغ کردند.
تبلیغات وسیع وهابیت باعث شد که عده‌ای از مسلمانانی که درد دین داشتند، به فرقه وهابیت جذب شوند، و این‌چنین عده‌ای از دردمندان مسلمان، به دام افکار ابن تیمیه، گرفتار شدند.[2] این گروه‌های جهادی، برای احیای خلافت اسلامی و یا حداقل تأسیس حکومت اسلامی، به فتاوای ابن تیمیه تمسک کرده[3] و با حکم جهاد علیه مسلمانان، تکفیر را در جهان اسلام نهادینه کردند.[4]
بنابراین همه جریان‌های تکفیری از دل گرایش‌های سلفیه بیرون آمده‌اند و همه سلفیان تحت تأثیر ابن تیمیه‌اند. به‌عبارت واضح‌تر امروز جهان اسلام، با پدیده‌ای به نام ابن تیمیه روبروست، که به اسم سلف و سلفی‌گری، خشونت و تکفیر را ترویج می‌کند.

پی‌نوشت:

[1]. مجموعه مقالات جریان های تکفیری، انتشارات دارالاعلام لمدرسه اهل بیت، قم، 1393 شمسی، ج2، ص26، مقاله «چیستی و چرایی شکل گیری جریان های تکفیری و دلایل قدرت یابی آن ها در دهه اخیر»، نویسنده: مهدی فرمانیان.
[2]. رمضان البوطی، محمد سعید، سلفیه بدعت یا مذهب، تحقیق: واعظ زاده خراسانی، ترجمه: حسین صابری، چاپ چهارم، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، مشهد، 1389ش، ص248 به بعد.
[3]. رشید رضا، سید محمد، الخلافه و الامامه العظمی، نسخه دیجیتال، تمام کتاب.
[4]. محمد عبدالسلام فرج، الفریضه الغائبه، بی نا، بی تا، بی جا، تمام کتاب.

نویسنده: مجتبی محیطی