الف) حدیث معروف نبوى در مورد سجده بر زمین

این حدیث را شیعه و اهل سنّت از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نقل کرده اند که فرمود: «جُعِلَتْ لِىَ الاَْرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً ; زمین براى من محلّ سجده و طهارت (تیمّم) قرار داده شده است».(1)
بعضى گمان کرده اند معناى حدیث آن است که سراسر روى زمین محلّ عبادت پروردگار است و انجام عبادات، مخصوص محلّ معیّنى نیست، آن گونه که یهود و نصارى گمان مى کرده اند که عبادت حتماً باید در کلیسا و معابد خاص انجام گردد، ولى این تفسیر با کمى دقّت با معناى واقعى حدیث سازگار نیست، زیرا پیامبر فرمود: «زمین هم طهور است و هم مسجد» و مى دانیم آنچه طهور است و با آن مى توان تیمّم کرد، خاک و سنگ زمین است، بنابر این سجده گاه نیز باید همان خاک و سنگ باشد.
اگر پیامبراکرم(صلى الله علیه وآله) مى خواست آن معنا را که جمعى از فقهاى اهل سنّت از حدیث استفاده کرده اند، بیان کند باید بگوید: «جعلت لى الارض مسجداً وترابها طهوراً; سرتاسر زمین براى من مسجد است و خاک آن وسیله طهارت و تیمم» ولى چنین نفرمود.
بنابراین شکّى نیست که مسجد در این جا به معناى سجده گاه است و سجده گاه باید همان چیزى باشد که بتوان بر آن تیمّم کرد.
پس اگر شیعیان مقیّد هستند بر زمین سجده کنند و سجده بر فرش و مانند آن را مجاز نمى دانند، کار خطایى نکرده اند، چون به دستور رسول الله(صلى الله علیه وآله) عمل مى کنند.
* * *
1. صحیح بخارى، جلد 1، صفحه 91 و سنن بیهقى، جلد 2، صفحه 433 (در کتب بسیار دیگرى نیز این حدیث نقل شده است).