انحرافات، بدعتها
ابو سعيد فضل الله بن ابی‌الخير اولين شيخ بزرگ صوفی است که سماع و قول غزل را در خراسان در بين صوفيه رواج داد و اين اقدام او چنان مخالفتی در بين فقها و حتی صوفيه محتاط و معتدل برانگيخت که مدعيان کار شکايت او به سلطان محمود رسانيدند و چيزی نمانده بود که خود و يارانش را به عنوان زندقه و اباحی‌گری محکوم سازند...
با نگاهی به تاریخ، هر جا که انحراف، افراط و یا تفریطی صورت گرفته نتیجهٔ کنار گذاشتن سیرهٔ پیشوایان راستین اسلام بوده که راه غیر از مسیر ایشان به یقین به بی‌راهه خواهد رسید. به عنوان مثال، رفتار افراطی و تفریطی برخی از متصوفه در طول تاریخ پس از اسلام در رابطه با زهد و عزلت‌گزینی، از آن جمله است. ایشان شاید در این مسیر از رهبانیّت مسیحیان و سبک و سیاق...
مسلک تصوف، دارای عقاید بنیادی است که متأسفانه در آغاز شکل‌گیری با آن همراه بوده و قابل انفکاک نیست. از جمله‌ی این عقاید، مسئله‌ی ریاضت‌طلبی به روش‌هایی است که به شدت زندگی عادی انسان را دچار اختلال کرده و حتی گاهی حیات انسان را با خطر جدی روبرو می‌سازد. نمونه‌هایی از این ریاضت‌ها را می‌توان در کتب صوفیه مشاهده کرد و در احوالات صوفیان مشهور...
متون اسلامی آکنده از پندهایی است که نشان می‌دهد پیروی از شیطان عاقبت خیری ندارد و پیری کنندگان از او گمراه خواهند شد و راه شیطان غیر از راهی است که خداوند برای هدایت انسان مشخص کرده است. بااین‌حال فرقه‌های گمراه که از راه هدایت دور افتاده‌اند برخلاف صریح آیات قرآن و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) عمل کرده و تبعیت از شیطان را به نحوی توجیه می‌کنند...
با مقایسه طریقت‌های جدید صوفیه با بزرگان و پایه‌گذاران تصوف قدیم، پی به انحرافات طریقت‌های مذکور از مشی بزرگانشان می‌بریم. به نحوی که در برخی موارد طریقت‌های صوفیه جدید درست برعکس سیر و سلوک بزرگان خود گام برداشته‌اند. یکی از این انحرافات جمع‌گرایی و طریقتی بودن صوفیه جدید در مقابل فردگرایی بزرگان خود است. در صوفیه قدیم زاهدهایی بودند که از...
همان‌گونه که اصل توحید در تاروپود احکام و مقررات اسلام و آیات و روایات و سیره ائمه (علیهم السلام) پیچیده شده، اصل اعتدال نیز در تشریع احکام لحاظ گردیده است. قرآن کریم، امت اسلام را امت میانه و وسط می‌نامد. با تاکیدات فراوانی که اسلام بر رعایت کردن جانب اعتدال می‌نماید، در این میان برخی فرقه‌های صوفیه که خود را هدایت‌شدگان می‌نامند، هماره در طول تاریخ دست‌خوش...
در جای جای قرآن کریم و روایات ائمه(علیهم السلام) بر علم آموزی و ارزش علم تاکید فراوان شده است و آنقدر مقام علم و عالم را بالا برده‌اند، تا جایی که یک ساعت تفکر را برابر با هفتاد سال عبادت ذکر کرده‌اند. اما در تصوف علم را محدود به علم درون و باطن شده و این‌گونه بیان می‌کنند که هر علمی غیر از علم باطن از ابزار ناکارآمد است...
ولایت اصلی‌ترین اختلاف شیعه با سایر مذاهب اسلامی است که امامت را حق مسلّم و غیرقابل انکار برای امیرالمومنین علی علیه السلام می‌داند و ایشان را خلیفه‌ی بلافصل رسول الله صلی الله علیه وآله می‌شناسد....
پس از گذشت زمان، از آن‌جایی که صوفی‌گری پایه و اساس محکمی نداشت، دست‌خوش انحرافات بی‌شمار قرار گرفت که بستر آن نیز بی‌اعتنایی به شریعت و آغاز سخن از طریقت و حقیقت بود. ایشان جایگاه شریعت در مسیر بندگی را به اندازه‌ای نزول دادند و آن‌را مثل پلی برای عبور دانستند که وقتی از آن عبور شد، دیگر نیازی به وجود آن نخواهد بود.
رعایت ادب از همه نیکوست، اما از کسی که خود را مسافر سیر الی الله و سالک راه حق می‌داند، نیکوتر و برای او ضروری‌تر است. ادب کردن در قاموس مردان خداست و زندگی علما و بزرگان شیعه این معنا را تأیید می‌کند. در بین بزرگان تصوف، ایشان نیز رعایت ادب را برای صوفیان امر مهمی دانسته‌اند.
توکل یکی از صفات حسنه است که از سرچشمه فضائل اخلاقی می‌جوشد که در این حالت اعتماد قلب در همه‌ی امور و کارها تنها بر خداست و انسان تنها به یک قدرت مطلق وابسته است و فقط او را مسبب الاسباب می‌داند. منشاء پیدایش این اعتقاد آموزه‌های غنی دینی و الهی است که در دین اسلام نیز در قرآن به آن اشاره شده است.
با آنکه بناي کار صوفيه بر مجاهت‌هاي فردي است ليکن ايشان براي آنکه در مقابل هجوم مخالفان تنها نمانند، جماعت‌هاي برادري و فرقه‌هاي خاص اخوت درست کرده‌اند و در برابر مسجد و مدرسه براي خويش خانقاه ساخته‌اند و رفته‌رفته آدابي از آن خود بوجود آورده‌اند که منتهي به پيدايش سلاسل صوفيه شده است.
صوفیان گاهی سماع را بر نماز نیز مقدم کرده‌اند. چنان‌که در احوالات مولوی، شاعر و صوفی پرآوازه سنی مذهب آورده‌اند که روزی در حضور مولوی، موسیقی می‌زدند و او مشغول سماع بود و ذوق‌ها می‌کرد. در این زمان یکی از مریدان خبر آورد که وقت نماز رسیده و اذان می‌گویند. مولوی لحظه‌ای صبر کرد و گفت: نِی نِی آن (اذان) نماز دیگر و این سماع، نماز دیگر!
تکيه بر معرفت قلبي و ذوقي، صوفيه را معتقد به کشف و الهام فردي کرده است و از اين رو آنها غالبا معتقد بوده‌اند وراي راه شريعت و حتي در آن سوي تعاليم انبياء طريقتي نيز هست که انسان را بي‌واسطۀ غير، به حق متصل مي‌کند و اولياء که به اعتقاد صوفيه صاحب اين طريقت به شمار مي‌آيند از اين حيث چندان با انبياء تفاوت ندارند، همين امر موجب مخالفت ايشان با شريعت گرديد.