در جای جای قرآن کریم و روایات ائمه(علیهم السلام) بر علم آموزی و ارزش علم تاکید فراوان شده است و آنقدر مقام علم و عالم را بالا برده‌اند، تا جایی که یک ساعت تفکر را برابر با هفتاد سال عبادت ذکر کرده‌اند. اما در تصوف علم را محدود به علم درون و باطن شده و این‌گونه بیان می‌کنند که هر علمی غیر از علم باطن از ابزار ناکارآمد است...

پس از گذشت زمان، از آن‌جایی که صوفی‌گری پایه و اساس محکمی نداشت، دست‌خوش انحرافات بی‌شمار قرار گرفت که بستر آن نیز بی‌اعتنایی به شریعت و آغاز سخن از طریقت و حقیقت بود. ایشان جایگاه شریعت در مسیر بندگی را به اندازه‌ای نزول دادند و آن‌را مثل پلی برای عبور دانستند که وقتی از آن عبور شد، دیگر نیازی به وجود آن نخواهد بود.

توکل یکی از صفات حسنه است که از سرچشمه‌ فضائل اخلاقی می‌جوشد که در این حالت اعتماد قلب در همه‌ی امور و کارها تنها بر خداست و انسان تنها به یک قدرت مطلق وابسته است و فقط او را مسبب الاسباب می‌داند. منشاء پیدایش این اعتقاد آموزه‌های غنی دینی و الهی است که در دین اسلام نیز در قرآن به آن اشاره شده است.

صوفیان گاهی سماع را بر نماز نیز مقدم کرده‌اند. چنان‌که در احوالات مولوی، شاعر و صوفی پرآوازه سنی مذهب آورده‌اند که روزی در حضور مولوی، موسیقی می‌زدند و او مشغول سماع بود و ذوق‌ها می‌کرد. در این زمان یکی از مریدان خبر آورد که وقت نماز رسیده و اذان می‌گویند. مولوی لحظه‌ای صبر کرد و گفت: نِی نِی آن (اذان) نماز دیگر و این سماع، نماز دیگر!

برخي از محققان صوفي‌پژوه در کنار عيب‌هايي که بر صوفيه گرفته‌اند، خدماتي از اين طايفه نيز عنوان کرده‌اند تا جانب عدالت رعايت شود. در اين زمينه سوال مي‌شود که خدماتي که صوفيه به خلق رسانده‌اند، آيا صرفاً منفعت خلق مد نظر صوفيه بوده يا اينکه علاوه بر منفعت حداقلي که براي خلق در ميان بوده، منفعتي عمده براي اين فرقه درميان بوده که ايشان تن به چنين خدماتي داده‌اند؟

سماع، چون اختراع و بدعت تصوف در عرفان بود، بزودی ملعبه‌ و بازیچه‌ی اباحه‌گران و کسانی قرار گرفت که برای انجام کارهای خلاف شرع به دنبال بهانه‌های به ظاهر پذیرفته شده بودند. از این رو خود بزرگان تصوف هم که سماع را قبول داشته و گاهی انجام می‌دادند، وقتی این اوضاع را مشاهده کردند، سماع را ترک گفته و از آن نهی نمودند.