این کتاب قصه پیامبری از بنی‌اسرائیل است که از دست حاکم ظالم منطقه اَخاب فرار می‌کند، پیامبری که پائولو معرفی می‌کند، در حدّ فهم خود پائولو از پیامبری است، نه آن پیامبری که خداوند به جهانیان معرفی کرده است. پیامبر پائولو حتی به اندازه یک انقلابی معمولی هم شجاعت و استقامت ندارد به همین جهت گاهی پشیمان می‌شود و گاهی به خدا اعتراض می‌کند.

اما انسان نو به تعابیر نو نیاز دارد. عرفان کهنِ ما، عارف شدن را بسیار دشوار می‎‌نمایاند. باید از مراحل بسیار و از آزمون‌های بسیار گذر کرد و هنوز اندر خم یک کوچه ماند. کوئلیو عرفان نوینی را عرضه می‌کند. عرفان کوئلیو، عرفان مردمی است. از نگاه او حرکت به سمت مقصود دشوار نیست، میل قلبی و اراده می‌خواهد.

سکس در زندگی پائولو کوئلیو رکن اساسی دارد. کتاب زهیر مستقیم و غیر مستقیم بر محور سکس می‌چرخد. او برای توجیه افکار و اعمال خود حرف‌های بی‌اساس ردیف کرده و سعی دارد که وجهه‌ی منطقی به خود بگیرد. چون سکس از جمله مسائلی است که در تمام ادیان الهی مذمت شده و حکم به تحریم آن داده شده است.

پائولو كوئليو: دوستی داشتم که دائم‌الخمر بود. امّا هر شب سه بار دعای آوه ماریا را می‌خواند. مادرش از کودکی به این کار عادتش داده بود. حتی موقعی که مستِ لایعقل به خانه می‌آمد، و هر چند حتی به خدا هم اعتقاد نداشت، همیشه سه بار آوه ماریایش را می‌خواند. پس از مرگش، در یکی از مراسم سنت بودم و از روح پیشینیان پرسیدم دوستم کجاست؟ روح پیشینیان جواب داد که حالش خوب است و غرق نور.

پائولو كوئليو: دو نوع خدا وجود دارد. خدایی که معلمین ما به ما آموزش می‌دهند. خدایی که خود با ما صحبت می‌کند. خدایی که یاد می‌گیریم تا از آن بترسیم، و خدایی که با ما از رحمت و بخشایش صحبت می‌کند. دو نوع خدا وجود دارد: خدایی که در ارتفاعات و بلندی‌ها وجود داشته و خدایی که در زندگی روزانه‌ی ما مشارکت دارد. خدایی که از ما وصول کرده و خدایی که وام‌ها و بدهی‌های ما را می‌بخشد!

پائولو کوئلیو در قصه کیمیاگر در بعضی از موارد، قصه خود را بر موهومات سوار کرده و برای بیان مطالب خود از ابزار وهم و خیال بیش از حد استفاده کرده است. شاید مشغولیت فراوان به امر جادوگری و کیمیاگری، او را وهمگرا و خیال‌پرداز بار آورده است و به گفته خود در این امر جز اتلاف وقت و پشيماني هیچ حاصلی برای خود نداشته است.