اصلاح تصویر غلط از شیعیان در میان مذاهب اسلامی
جهان اسلام بهدرستی تصویر روشنی از مذهب شیعهی امامیه ندارد، چرا که تصویر ارائه شده از این مذهب اصیل که منتسب به اهل بیت پیامبر اکرم (علیهمالسلام) هستند را به خوبی نمیدانند، لذا غالباً از نگاه وهابیت افراطی تکفیری و با تکیه بر تیلیغ وسیع آنان با منابع مالی از فروش نفت، غیر واقعی و تحریف شده است. وهابیان عمداً و با تلاش فراوان سعی میکنند به دروغ مذهب تشیع را با غالیان یکسان بخوانند، لذا به بسط و ربط از یک طرف و خلط و اشتباه و شبهه از طرف دیگر میپردازند. چنانکه عبدالواحد وافی المصری متفکر و اندیشمند صاحب نام مصر میگوید: «بسیلری از نویسندگان ما بین شیعیان جعفری و سایر گروههای شیعی خلط کردهاند.»[1] و نیز شیعیان را از دایره مسلمانی خارج دانسته و کافر و مشرک میدانند، چنانچه فهمی الهویدی در اینباره مینویسد که: «یکی از محورها و طرحهای اساسی در اندیشه وهابیت تکفیری، کافر دانستن شیعیان است.»[2] در حالیکه هرگاه انسان منصف و متفکری با تحقیق در اصول مبنایی شیعه پرداخته و آن را با دیگر مذاهب اسلامی مقایسه کرده، به دفاع از این مذهب پرداخته، آنگونه که برخی از عالمان سنی مذهب و حتی وهابیان افراطی که بعدها در افکار و عقاید خود معتدل شدند، به این رویکرد گرویدند و به آن پرداختند. محمد غزالی معتقد است که: «از روی تهمت و برای انتقامگیری از شیعه اعتقاد به تحریف قرآن را به شیعه نسبت میدهند، در حالیکه اینگونه نیست...»[3] حال چرا این منصفین این نظرات را نسبت به شیعه دارند، فقط به خاطر این است که مکتب شیعه از امتیازات متعددی برخوردار است که عبارتند از:
- هر چند این مذهب به عنوان شاخصترین فرقه، و پیرو امامت امیرالمونین علی (علیهالسلام) پس از رحلت پیامبر اکرم مطرح است، لکن پیدایش آن به عصر پیامبر باز میگردد و آن حضرت از گروهی از اصحابش همانند سلمان فارسی، عمار یاسر، ابوذر غفاری، مقداد و... به عنوان شیعهی علی (علیهالسلام) یاد کردند و اساس آن را بنیان نهادند.[4]
- مذهب تشیع مانند یک مکتب عقیدتی اصیل در کنار دیگر مذاهب اسلامی، ضمن تاکید و اعتقاد بر این قرآن موجود در میان مسلمین، بهعنوان نخستین و مهمترین منبع عقیدتی و معارف و احکام دینی، بر مصونیت آن از تحریف اصرار دارد و ظواهر کلام خداوند را حجت میداند... و از طرف دیگر به سنت پیامبر بهعنوان دومین منبع دینی و اعتقادی ایمان دارد و این عقیدهی خود را به این دو روایت استناد میکند که امام صادق (علیهالسلام) فرمودند: «ما من شیء الاّ و فیه کتاب او سنه.[5] هیچ چیزی موجود نیست، مگر آنکه در کتاب و سنت وجود دارد.» و نیز این روایت که امام صادق میفرماید: «حدیثی حدیث ابی، و حدیث ابی حدیث جدّی، و حدیث جدّی حدیث الحسین، و حدیث الحسین حدیث الحسن، و حدیث الحسن حدیث امیرالمومنین، و حدیث امیرالمومنین حدیث رسول الله و حدیث رسول الله قول الله عزوجل.[6] من از پدرم حدیث نقل میکنم و پدرم حدیث نقل میکند از جدّم و جدّم حدیث نقل میکند از حسین و حسین حدیث نقل میکند از حسن و حسن حدیث نقل میکند از امیرالمومنین علی و او هم از پیامبر و پیامبر هم از خداوند تبارک و تعالی.»
- در بحث اعتقادات شیعه، اصول پنجگانه را که عبارتند از: «توحید، عدل، نبوّت، امامت، معاد روز قیامت» را با تمام خصوصیاتش قبول دارند و شبهات وارده را ردّ میکنند.
- در موضوع فقهی و مسائل عملی و فروع آن، راه مستقلی را میپیماید، هر چند که در بسیاری از مباحث فقهی با دیگر مذاهب اسلامی اشتراکات فراوانی دارد، اما از امتیازات ویژه فقه شیعه، علاوه بر اینکه متکی به احادیث نبوی و رجوع به روایات ائمه اطهار (علیهمالسلام) است، در استنباط احکام، استناد به ادلهی عقلیه مستقله و غیر مستقله و در زمان فقدان دلیل، تکیه به اصول و قواعدی به نام اصول عملیه برای بهدست آوردن وظیفه شرعی مکلف هم استیفاء میکند که این مراحل فقه پویای شیعه را رقم زده است که نقطهی امتیاز فقه شیعه در مقایسه با فقه سایر مذاهب اهل سنت است و نیز دوری گزیدن از قواعدی مثل قیاس، استحسان، مصالح مرسله، سدّ ذرایع و...؛ زیرا ضمن قطعی نبودن حجیت این اصول که اهل سنت به آن متکی هستند، مفاسدی را در بر دارد.[7]
- در تاریخ اسلام همواره جهالت با رویکرد افراطی (مذهب معتزله) و جمود با رویکرد تفریطی (مذهب اشاعره و اهل حدیث) و راه میانه (مذهب شیعه) وجود داشته است، و شیعیان به دلیل تأسی به ائمه معصومین (علیهمالسلام) از افراط و تفریط مصون مانده و راه میانه را برگزیده است و آن هم به مصداق این حدیث از امام صادق (علیهالسلام) که فرمودند: «لاجبر و لا تفویض بل امر بین الامرین.[8] نه افراط کنید و نه تفریط داشته باشید، بلکه حدّ وسط را بگیرید.»
در نتیجه اصلاح نگرش غلط از مذهب تشیع، تلاش مضاعف متفکران اندیشمند و عالمان شیعی را میطلبد تا با تبیین و تشریح مذهب تشیع در تمام ابعاد و جهاتش، آن را به جهان اسلام معرفی و ارائه دهند.
پینوشت:
[1]. بین الشیعه و السنه، عبدالواحد وافی مصری، نهضه مصر، قاهره، مصر، ص11.
[2]. ایران من الداخل، فهمی الهویدی، دارالشروق، قاهره، مصر، ص322. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. لیس من الاسلام، غزالی، انتشارات مکتبه وهبه، قاهره، مصر، ص48. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. درالمنثور، سیوطی، کتابخانه آیت الله نجفی مرعشی، قم، ایران، ج8 ص538.
[5]. اصول کافی، کلینی، دارالثقلین، قم، ایران، ج1 ص59.
[6]. وسائل الشیعه، شیخ حرّ عاملی، موسسه آل البیت، قم، ایران، ج18 58.
[7]. مجموعه آثار، شهید آیت الله مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، قم، ایران، ج1 ص57.
[8]. التوحید، شیخ صدوق، انتشارات علویون، قم، ایران، ص206.
إضافة تعليق جديد