پاسخ

درخواست حاجت از غير خداوند به دو شكل صورت مي‌پذيرد: يكي اين‌كه با اعتقاد به استقلال در تاثير واسطه است كه اين مشكل شرك را دارد. ديگر اين‌كه توجه به غير خدا دارد و از او حاجت طلب مي‌كند، لكن با اين اعتقاد كه او تنها واسطه خير است و همه امور به دست خداوند متعال است، اين عمل نه تنها اشكالي ندارد بلكه در راستاي توحيد است. و آيه شريفه: «ادْعوني اسْتجبْ لكمْ ان الذين يسْتكْبرون عنْ عبادتي سيدْخلون جهنم داخرين»؛(90) خواستن و توجه، همراه با اعتقاد استقلالي در تاثير، شرك است، نه مطلق خواستن و توجه كردن؛ زيرا خداوند متعال در قرآن كريمش به صراحت سخن از واسطه به ميان آورده و مردم را به طلب كردن و واسطه قراردادن دعوت كرده است؛ آنجا كه مي‌فرمايد:«يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله وابْتغوا اليْه الْوسيله...»؛(91) «اي مومنين! تقوا پيشه كنيد و با وسيله به درگاه خدا رو كنيد...».
با اين گفته‌ها، جواب «محمد بن عبدالوهاب» در اين بخش نيز داده خواهد شد؛ آنجا كه استدلال به «الدعآء مخ العباده» كرده است؛ زيرا مطلق دعا عبادت نيست، تا چه رسد به اين كه روح و اصل عبادت باشد، بلكه دعا از دعوت به معناي نداست و هر ندايي دعا نيست؛ همان‌گونه كه هر دعايي عبادت نيست. همچنين هر نداي خداوند به محض اين كه خطاب و نداي اوست عبادت نيست، بلكه - همان گونه كه قبلا اشاره شد - عبادت در اصطلاح شرع عبارت از خضوعي است كه همراه با اعتقاد به الوهيت يا ربوبيت كسي باشد كه براي او خضوع شده است، و اين معنا هيچ گونه ربطي به توجه و خواستن از اولياي الهي و استغاثه و استعانت از آنان ندارد؛ زيرا با اعتقاد به الوهيت و يا ربوبيت آنان همراه نيست. پس معناي حديث «الدعآء مخ العباده» اين است: ندا دادن و خواندن خداوند به عنوان اين كه او اله و مستقل در تاثير است، اصل عبادت مي‌باشد».
حسن بن علي سقاف شافعي مي‌گويد: «تمام اقسام دعا عبادت نيست، مگر آن نوعي كه همراه با اعتقاد به صفات ربوبيت يا يكي از آن صفات باشد.
و قول پيامبرصلي الله عليه وآله: «الدعآء هو العباده» به اين معنا نيست كه هر دعايي عبادت است، بلكه دعايي عبادت است كه براي خدا بوده يا براي كسي كه دعا كننده معتقد به صفتي از صفات ربوبيت براي مدعو است».(92)