انشعابات فرقه زیدیه و برخی از عقاید آنها
فرقه زیدیه، به رهبری زید بن علی، از خاندان پیامبر اکرم، یکی از جمله فرقی است که آن را به شیعه نسبت میدهند، در حالیکه پیشوای زیدیه، خود با گفتار و سخنانش اینگونه اعتقادی ندارد، چرا که وقتی قیام کرد، در حقیقت به خاطر خونخواهی از اهل بیت پیامبر بود و در این راه نهایتاً به شهادت رسید. سخنان امامان معصوم دربارهی او، عمق شناختش را نسبت به امامان و خلفای واقعی پیامبر اکرم را میرساند، اما مخالفان او را مدعی امامت دانستهاند؛ مأمون به امام رضا (علیهالسلام) گفت: «احادیثی از او نسبت به ادعایش به امامت موجود است.» امام رضا (علیهالسلام) فرمودند: زید بن علی چیزی را که حق او نبود ادعا نکرد... او شما را به رضای آل محمد (صلیالله علیهوآله) دعوت کرد..[1] که این تأیید امام رضا (علیهالسلام) حاکی از این عقیده محکم زید بن علی بوده است.
اما پس از به شهادت رسیدن زید بن علی، برخی به امامت او معتقد شدند و آراء و عقاید خود را در بین جامعه اسلامی رواج دادند و به عنوان فرقهای خاص مطرح گردیدند که بعضی از عقاید و آراء آنها با امامیه هم رأی و برخی دیگر دارای اختلاف است، که از جملهی انشعابات این فرقه عبارتند از:
- جارودیه: که معتقدند پیامبر اکرم، حضرت علی (علیهالسلام) را به عنوان جانشین بعد از خود، با ذکر اوصاف بدون ذکر نام تصریح دارد و مردم گمراه و کافر شدند که پس از پیامبر به حضرت علی (علیهالسلام) اقتداء نکردند.[2]
- سلیمانیه: که مدعی هستند که پس از پیامبر خدا امامت از آن کسی است که مسلمانان او را برگزیدند و در انتخاب او اجماع شرط نیست و اگر دو فرد شایسته شخصی را به امامت برگزیدند او امام خواهد بود... البته اینان به رهبر فرقه نسبت دادهاند که خلافت ابوبکر و عمر کار خطایی بوده...[3]
- بتریّه: اینان معتقدند که حضرت علی (علیهالسلام) پس از پیامبر خدا بهترین مردم و سزاوارترین آنها به امامت بوده، ولی حضرت، خلافت را به دیگران واگذاشت...[4] دیدگاه آنان این است اما آموزههای کلامی و دیدگاههای فقهی آنان به اهل سنت متمایل است.[5]
فرقههای دیگری مثل: نعیمیّه، یعقوبیّه، خطابیّه، مغیریّه و... منشعب از همین فرقه زیدیه هستند که در نوع عقاید و آراء و افکار، کم و بیش مثل هم هستند که بعد از به شهادت رسیدن زید بن علی به عللی دچار انحراف شدند و در زمان امامان شیعه ظهور و بروز کردند.
در نتیجه با انشعابات مختلف در میان مسلمانان و آثار انحراف در میان شیعیان اهل بیت (علیهمالسلام) که بعضاً عقایدشان با شیعه امامیه یکی بوده و برخی دیگر از ایشان که مخالف بوده، در اذهان تاریخ اینگونه رقم خورده است که شیعه امامیه، دارای فرق و مذاهب مختلفی است، در حالیکه حقیقت امر اینگونه نیست و این انشعابات سنخیتی با مذهب شیعه امامیه ندارند.
پینوشت:
[1]. عیون الاخبار الرضا، ،ابن بابویه، نشر صدوق، تهران، ایران، ج1 ص248.
[2]. المقالات، قاضی عبدالجبار، دائره المعارف، تهران، ایران، قسم 2 ج2 ص184-185.
[3]. الفرق بین الفرق، عبدالقادر بغدادی، دارالجیل، بیروت، لبنان، ص53.
[4]. المقالات و الفرق، اشعری، انتشارات امیر کبیر، تهران، ایران، ص62.
[5]. الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، ابن حزم، دار الکتب العلمیه، بیروت، لبنان، ج2 ص112.
افزودن نظر جدید