پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب- با توجه به ادعای برخی فرقه‌های معنوی مبنی بر مهم بودن حقیقت در عرفان؛ می‌توان گفت که در مسیر و طریقت عرفان،  نیازی به شریعت نیست و شریعت جایگاهی در رسیدن به حقیقت و عرفان ندارد؟
برای پاسخ گفتن به این پرسش باید توضیحاتی در مورد اصطلاحات طریقت، حقیقت و شریعت بدهیم: از دیدگاه عارفان اسلامی، دین در معنای عام خود، مشتمل بر سه بخش است:
1. مجموعه اعتقادات، احکام و آداب اسلامی که از آن‌ها با عنوان «شریعت» یاد می‌‏شود.
2. مسائل سلوکی اسلام، که در آن‌ها سیر از مقامی به مقام دیگر و در نهایت وصول به مقام عنداللهی مطرح است که به آن «طریقت» اطلاق می شود.
3. درک حقایق هستی و نظام خلقت، که با عنوان «حقیقت» معرفی می گردد.
در این دیدگاه عرفانی؛ این سه بخش، نه تنها از هم جدا نبوده و گسست ناپذیر می‏‌باشند، بلکه در رابطه‏‌ای طولی با یکدیگر، مراتب و مراحل دین اسلام را تشکیل می‌‏دهند.[1] 
طبق دیدگاه عرفای اسلامی، بالاترین مرتبه درک حقیقت، ملاقات پروردگار عالم است که آن هم در گرو اهتمام به اعمال صالحی می‌‏باشد که از سوی شریعت اسلام تبیین گردیده‌‏اند. قرآن کریم هم در این خصوص می‏‌فرماید: «فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً؛[کهف/110] هر كس اميد ديدار پروردگار خويش را دارد، بايد كار شايسته و خير كند و هيچ كس را در عبادت پروردگارش شريك قرار ندهد.»
بنابراین؛ عارفان حقیقی اسلام در مقام تبیین وظیفه یک عارف وارسته گفته‌اند: «عارف در حالت فنا و رسیدن به حقیقت نیز باید به تکالیف خویش عمل کند و خداوند، عارف و سالک را در این مسئله یاری میکند».[2]  با این حساب، عرفان در مسیر عمل به شریعت نبوی بوده و این دو موضوع از همدیگر جدایی پذیر نیستند. چنان‌چه خواجه عبدالله انصاری هم در این‌باره می گوید: « شریعت را تن (انسان) بشمار و طریقت را دل و حقیقت را جان. شریعت، حقیقت را آستان است، حقیقت بی شریعت، دروغ و بهتان است»[3]
پی‌نوشت
[1]. آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی، علی امینی نژاد، نشر موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، ص 86.
[2]. شرح التعرف لمذهب التصوف، اسماعیل بن محمد مستملی، ص156.
[3]. رسائل جامع، خواجه عبدالله انصاری، ص 65.