الگوبرداری تصوف از مسیحیت
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ صوفیه برخی از آداب و عقاید خود را از مسیحیت گرفته است. انتشار اسلام در سوریه، عراق و مصر، تماس مسلمانها را با راهبان مسیحی بیشتر کرد و ایشان بهتر از قبل به آداب و اعمال و افکار و گفتههای آنها وقوف یافتند و برخی از آنها را پذیرفتند. این مراودات سبب شد تا بهتدریج گفتههای انجیل در بیانات مرتاضان و پیشروان تصوف دیده شود. چنانکه مرگولیوث مستشرق معروف انگلیسی در نوشتههایی که از حارث محاسبی، بهعنوان یکی از نویسندگان قرون اولیه تصوف به دست آورده، استعارات بسیاری از انجیل را مشاهده کرده است.
نمونهای دیگر از این تأثیرپذیری اجرای احکام نصارا در میان صوفیان است. عُشریه که در دین مسیح (علیه السلام) از پیروان آن حضرت گرفته میشد، جایگزین خمس و زکات در میان برخی از فرق صوفیه شد. همچنین برخی از صوفیان به تقلید از راهبان مسیحی تجرد و پشمینهپوشی را اختیار نموده و بدینوسیله به روش انحرافی خود رنگ رهبانیت زده و فاصله بیشتری از تعالیم و روش اسلام گرفتند. همچنین غسل اسلام در بین صوفیه یکی از انحرافاتی است که بنا بر نظر ابوریحان بیرونی، ظاهراً از مسیحیت گرفتهشده است. منظور از غسل اسلام در میان صوفیه، آن است که طالب، زمانی که میخواهد تشرف پیدا کند و رسماً صوفی شود، باید غسلی را انجام دهد که به آن غسل اسلام گفته میشود که شبیه به غسلِ تعمید مسیحیان است. [1] همه اینها نشأت گرفته از رابطهای است که بین صوفیان و مسیحیان بوده است. درباره رابطه بین مسیحیان و صوفیان گزارشات زیادی وارد شده است، ازجمله ازدواج میان مسلمانان و مسیحیان عرب در منطقه حیره و کوفه و دمشق و نجران، مخصوصاً در میان قبایل عرب که پیش و پس از اسلام، که مسیحیت در میان آنان انتشار یافته بود، مانند قبایل بنو تغلب، قصاعه و تنوح. همچنین برخی گزارشها حکایت از این دارند که برخی صوفیان اولیه مسلمان با راهبان مسیحی در امور دینی مشورت میکردهاند که از عبدالرحمن بن زید و عتابی و ابو سلیمان دارانی چنین حکایت شده است. [2]
در بین سخنان صوفیان، پندهای راهبان مسیحی دیده نیز میشد و حتی در لابهلای اشعار خود از این پندها استفاده میکردند. همچنین از انواع ریاضتهای راهبان مسیحی نیز سخن به میان آوردهاند. تعدادی از مستشرقین مثل بیکر و آسین پلائیوس و تا حدودی نیکلسون معتقدند تصوف اسلامی از مسیحیت متأثر شده است. [3] این مستشرقین برای اثبات نظریاتشان مبنی بر تأثیر و تأثر تصوف اسلامی، ادلهای ارائه کردهاند ازجمله پوشیدن خرقه توسط صوفیان در مقابل دوش پوش توسط راهبان و یا تشابه لغوی کلمات است.
پینوشت:
[1]. ابوریحان بیرونی، ماللهند، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۹۱، ج 2، ص 453
[2]. ابن عربی، محاضرات الابرار، ج 2، صص 353 و 354
[3]. بدوی، عبدالرحمن، تاریخ تصوف اسلامی، مترجم افتخار زاده، نشر افراز، تهران، 1389، ص 64
افزودن نظر جدید