متن مقاله
شاید برای شما شیعیان عنوان این مقاله عجیب باشد، ازدواج و طلاق به شوخی! شاید اکنون با خود به فکر فرو رفته‌اید که منظور از طلاق و ازدواج به شوخی چیست؟ مگر ممکن است که طلاق و ازدواج با شوخی هم صورت بگیرد. مثلاً به شوخی به زنت بگویی که تو را طلاق دادم، در حالی‌که واقعاً چنین قصدی نداشته باشی. یا مثلاً به شوخی به دختر مردم بگویی، که تو زن من هستی! و آن دختر زن تو شود، بدون این‌که قلباً قصد کرده باشی!
قطعاً از نظر شیعه چنین چیزی امکان ندارد، بلکه طبق فقه اهل بیت زن و مردی که می‌خواهند با یکدیگر ازدواج کنند، باید از روی قصد و اراده، از کسی بخواهند که خطبه عقد را بخواند تا ازدواج صورت گیرد. یا اگر زن و شوهری بخواهند از یکدیگر جدا شوند، باید از روی قصد واراده به دادگاه خانواده بروند و سپس بعد از اجرای قوانین، شخصی به وکالت از زن و مرد خطبه طلاق را بخواند، تا طلاق صورت گیرد.[1]
بنابراین در فقه شیعه، نه طلاق به صورت شوخی انجام می‌گیرد و نه ازدواج به صورت شوخی صورت می‌گیرد؛ اما در فقه مذاهب اهل سنت و سلفیه، اگر شخصی به شوخی به زنش بگوید، تو را طلاق دادم، طلاق صورت گرفته و این زن و مرد از یکدیگر جدا می‌شوند، و اگر مرد به زن به شوخی بگوید که تو را سه طلاقه کردم، دیگر امکان رجوع و برگشت نیز وجود ندارد، یا اگر به شوخی مردی به زنی بگوید که با تو ازدواج کردم، ازدواج صورت می‌گیرد، به همین راحتی!
بن باز مفتی وهابی در این رابطه می‌گوید: «اگر کسی طلاق را بر زبان جاری کند، طلاق صورت می‌گیرد. طلاق از مواردی است که اگر شخصی از روی اراده طلاق بدهد، طلاق صورت می‌گیرد و اگر از روی شوخی نیز طلاق دهد، طلاق صورت می‌گیرد. بنابراین اگر کسی بگوید: زنم مطلقه است هر چند به شوخی، این طلاق صورت می‌گیرد. چون روایتی است از پیامبر که فرمود: «ثلاث جدّهن جدّ، وهزلهن جدّ، النكاح، والطلاق، والرجعة؛ سه چیز است که جدیش جدی و شوخیش نیز جدی است. ازدواج و طلاق و رجوع بعد از طلاق.» بنابراین باید مردم زبانشان را حفظ کنند، تا مرتکب طلاق و ازدواج به صورت شوخی نشوند.[2]

نویسنده: مجتبی محیطی

پی‌نوشت:

[1]. پایگاه اطلاع رسانی آیت الله سیستانی، مسئله شماره 2516، احکام طلاق؛ ایشان در این مسئله چنین می‌نویسد: «مردی که زن خود را طلاق می‌دهد، باید بالغ، و عاقل باشد، ولی اگر بچه ده ساله، زن خود را طلاق دهد، باید مراعات احتیاط در مورد آن ترک نشود، و هم‌چنین باید مرد با اختیار خود طلاق دهد، و اگر او را مجبور کنند که زنش را طلاق دهد، طلاق باطل است، و نیز باید قصد طلاق داشته باشد؛ پس اگر صیغه طلاق را مثلاً به شوخی، یا در حال مستی بگوید، صحیح نیست.»
[2]. بن باز، عبد العزيز بن عبد الله (م 1420)، فتاوى نور على الدرب، جمعها: الدكتور محمد بن سعد الشويعر، ج22، ص297.