پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ احمد جام ازجمله مخالفین سرسخت سماع است که بارها صوفیان سماعگر را مورد سرزنش قرار داده و سماع را عملی برخاسته از هوای نفس و ضد دین به شمار آورده است. احمد جام معتقد است که صوفیان سماعگر افرادی بی خبر از حق هستند. ایشان سماع را عملی برخلاف سیره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و یاران ایشان دانسته است و می‌گوید: «هرگز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این عمل را انجام نداده. هر که روی به حلقه ایشان (یاران پیامبر) می‌گذاشت، همه آواز و تکبیر و تهلیل و تسبیح قرآن خواندن می‌شنید، امروز هر که روی به حلقه ما (صوفیان) نهد و از دور گوش دهد، درست بدان ماند که گویی خراباتی (بی دین) است که همه سرمست گشته‌اند.» [سماع نامه‌های فارسی، ص 201]

احمد جام به صوفیان سماعگر می‌گوید: «اگر ما صوفیان را نه هوی و هوس و نه بیهودگی گرفته است، چرا نه آن کنیم که رضای خدای تعالی در آن بود و مشایخ نیز کرده‌اند؟» وی معتقد است که سماع مورد رضای خداوند نیست و فقط از روی هوی و هوس است. پس باید رو به انجام عملی بیاوریم که رضایت الهی در آن باشد. ایشان در ادامه می‌گویند: «اما چون هوی و هوس از این (سماع) می‌خواهد، و ما صوفیان متابع و پیرو هوی‌ایم. پس لابد چنین باید کرد (سازوآواز و رقص را بر رضایت الهی ترجیح داد).» [سماع نامه‌های فارسی، ص 205] ایشان در ادامه می‌گویند: «مکنید ای مسلمانان! بدانید که دزدان، دین حق را زیروزبر کردند و این قوم مداهنان (سازشکاران) با ایشان یار گشتند تا دین و کار دین را مشوش کنند!» [همان] ایشان سماع صوفیان را عملی برخاسته از هوی و هوس می‌داند که بنیان دین را سست و مشوش کرده است.

پی‌نوشت:
مایل هروی، نجیب، سماع نامه‌های فارسی، نشر نی، تهران، 1372، ص 201
همان، ص 205