پیرامون این خطبه شریف که در کتاب نهج البلاغه به توسط سید رضی یکی از بزرگان علمای شیعه جمع آوری شده است سخنان زیادی گفته و شارحان فریقین آن را شرح و بسط کرده‌اند. این خطبه موسوم به شقشقیه است و صاحبان فن از شیعه و سنّی آن را نقل کرده‌اند و اعتقاد دارند که آن را حضرت علی(علیه السلام) ایراد فرموده است و هیچ طعنی در سند و... آن نیست، لذا افرادی که معتقدند که این کلام از سید رضی است، سخنی بیهوده و باطلی است که از سر نادانی و جهالت زده‌اند، چرا که بسیاری از افراد در قر‌نهای نخستین و پیش از آن از متقدمین و متاخرین، زمانی که هنوز سید رضی به دنیا نیانده یود آن را نقل کرده‌اند و خطبه‌ی شقشقیه را با سندی غیر از سند سید رضی نقل کرده‌اند از جمله:
1- دعبل خزایی(متوفای246هجری) این خطبه را با سند خود از ابن عباس روایت می‌کند و شیخ طوسی در امالی خود آن را بیان داشته است.[1]
2- ابوعلی جبایی از بزرگان معتزله(متوفای303هجری) آن گونه که علامه مجلسی به نقل از او در کتاب خود آورده است.[2]
3- قاضی عبدالجبار(متوفای415هجری) در کتاب خود در مورد برخی از جملات این خطبه به ابراز عقیده می‌پردازد بدون این که در سند آن خدشه‌ای وارد کند معتقد به این خطبه است که حضرت علی (علیه السلام) آن را ایراد فرموده‌اند.[3]
4- ابوالقاسم بلخی(متوفای317هجری) آن گونه که ابن ابی الحدید در کتاب خود بیان داشته است.[4]
و از همه مهم‌تر این حکایت عجیب و جالبی است که ابن ابی الحدید معتزلی در کتاب خود آن را بیان می‌دارد به این که ابو الخیر مصدّق بن شبیب صلحی نحوی(متوفای605هجری) او این خطبه را برای ابو محمد خشاب خوانده و گفته است که چون این خطبه را برای این استادم خواندم و به سخن ابن عباس رسیدم که گفته: «ما اسفت علی شیء قطّ کاسفی علی هذا الکلام[5] بر هیچ چیزی مانند قطع شدن سخن امام-ظاهراً کسی در بین خطبه از امام سئوالی می‌پرسد- این گونه اندوهناک نشدم که امام نتوانست تا آنجا که دوست دارد به سخن ادامه دهد». استادم گفت اگر من آنجا بودم به ابن عباس می‌گفتم: آیا پسر عمویت چیزی در ذهن خود گذاشت که در این خطبه نگفته باشد، او هیچ کس از اولین و آخرین را فرو ننهاد. مصدّق که فردی شوخ طبع بود می‌گوید: به استاد گفتم، آقای من شاید این سخن را به او نسبت داده‌اند و از آن حضرت نیست. گفت نه این گونه نیست به خدا سوگند من می‌دانم این خطبه کلام خود حضرت است همان طوری که می‌دانم تو مصدّق هستی گفتم مردم این خطبه را به سید رضی نسبت می‌دهند گفت نه به خدا سوگند، از سید رضی نیست و سید رضی کجا می‌تواند این کلام و بلاغت و این اسلوب و سبک را داشته باشد، ما کلام او را در شعر و نثر دیده‌ایم و نزدیک به این کلام نبوده ودر این قالب نمی‌گنجد. سپس گفت: سوگند به خدا من این خطبه را در کتاب‌هایی که 200 سال قبل از به دنیا آمدن سید رضی نوشته شده بود یافته‌ام و نیز آن را با خطوطی یافته‌ام که آن خطوط و نویسنده‌ی آنها از علما و اهل ادبی هستند که آنها را می‌شناسم و قبل از این که ابو احمد پدر سید رضی به دنیا بیاید آن را نگاشته‌اند.[6]
در نتیجه کسانی که قائل به این هستند که این خطبه از غیر حضرت علی(علیه السلام) بیان شده دروغ و افترای بزرگی زده‌اند و خود را رسوا کرده‌اند، اینان فقط نادانی و جهالت خود را به روی یک واقعیت تاریخی ابراز  کرده و چشم خود را بسته‌اند.

پی‌نوشت:
[1]. امالی، شیخ طوسی، نشر دارالثقافه، قم، ایران، (تحقیق بخش پژوهشهای اسلامی)، ص327حدیث803.
[2]. بحارالانوار، علامه مجلسی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ج8 ص155.
[3]. المغنی، قاضی عبدالجبار، دار الکتاب العربی، بیروت، لبنان، ص295.
[4]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، دار احیاء الکتب العربی، بیروت، لبنان، ج1 ص205 خطبه 3.
[5]. الصحیح من سیره امام علی(ع)، سید جعفر مرتضی عاملی، مرکز ابحاث العقائدیه، بیروت، لبنان، ج21 ص18.
شرح نهج البلاغه، محمد عبده، دار المعرفه للطباعه و النشر، بیروت، لبنان، ج1 ص37.
[6]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، دار احیاء الکتب العربی، بیروت، لبنان، ج1 ص205خطبه3.