پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شیعه و اکثریت اهل سنت (اشاعره، ماتریدیه، صوفیه) معتقدند، که خداوند منزه از آن است که دارای جسم، دست، پا و صورت باشد؛ اما اصحاب حدیث بر خلاف دیگر مسلمین بر این باورند، که خداوند دارای عرش و در آسمان است و دارای دست، پا و صورت است.
ابن تیمیه که از پیروان اصحاب حدیث است، نیز به فهم سلف تمسک جسته و می‌گوید: خداوند دارای عرش و در آسمان است، و می‌توان با انگشت به او اشاره کرد. زیرا سلف برای خداوند دست، پا، صورت، عرش، کرسی تصور می کردند و معتقد بودند که خداوند در آسمان است.بنابراین ما باید پیرو فهم سلف باشیم.
ابن تیمیه برای تثبیت عقیده خودش به حدیثی از جابر بن عبدالله انصاری اشاره کرده و می‌گوید: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در روز عرفات در حضور جمعیت انبوهی از حاجیان، خطبه‌ای خواند و چند مرتبه انگشتش را به‌سوی آسمان بلند کرد و گفت: بارالها! تو شاهد باش.[1] وی بعد از ذکر این  حدیث می‌گوید: از کردار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌توان فهمید که خداوند در آسمان است، زیرا اگر خداوند در آسمان نمی‌بود، این کار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بی‌معنا بود.
ابن تیمیه ادله‌ی دیگری نیز ذکر می‌کند، که دلالت بر جسم بودن خداوند دارد. وی می‌گوید: روایات معراج نیز تأکید دارند که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به آسمان رفت و با خدا ملاقات کرد.[2] قرآن نیز تصریح دارد، که خداوند در آسمان است و بر عرش تکیه زده است. آیاتی مثل «الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى.[طه/5] خداوند بر عرش است.» نیز به این مطلب تأکید می‌کنند.[3] وی برای اینکه گرفتار تشبیه و تجسیم نشود، معتقد است خداوند دست دارد، اما کیفیت آن معلوم نیست، پا دارد، اما کیفیت آن معلوم نیست و...
ابن تیمیه اصرار دارد، که خداوند را انسان‌وار، قلمداد کند. این در حالی است که اکثریت مسلمانان (اهل سنت و شیعه) خداوند را منزه از تجسیم می‌دانند و این‌گونه اوصاف را برای خداوند جایز نمی‌دانند. اما با این‌وجود، ابن تیمیه به سخن خود اصرار دارد و کسانی‌‌که اعتقاد او را نپذیرند، اهل بدعت و گمراه، می‌داند.

پی‌نوشت:

[1]. «فرفع يديه إلى السماء: (اللهم اشهد) يقولها ثلاثاً» القشیری، ابوعلی(334)، تاریخ الرقه و من نزلها من اصحاب رسول الله،محقق، ابراهیم صالح، ناشر: دارالبشائر، الطبعه الاولی 1419ق، ج1، ص40.
[2]. ابن تیمیه، الفتوی الحمویه الکبری، محقق: حمد بن عبدالمحسن التویجری، ناشر: دارالصمیعی، الریاض، الطبعه الثانیه 1425ق، ص211-221.
[3]. همان، ص175.

نویسنده: مجتبی محیطی