پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_با توجه به سابقه موجود از وهابیت، این فرقه قدمت چندانی نداشته و بانیان آن عمدتا نسل‌های دوم و سوم بعد از ظهور اسلام می‌باشند که طی یک انحراف فکری از بقیه مسلمانان فاصله گرفته و به عنوان یک فرقه جدید با عقاید خاص خود را مطرح نمودند. با توجه به اینکه ابن تیمیه و پدرش حنبلی مذهب بوده ( که یکی از چهار فرقه اهل تسنن می‌باشند) در پاره‌ای موارد، عقایدی نزدیک به عقاید اهل تسنن دارند ولی در موارد بسیاری با آن‌ها و دیگر مسلمانان اختلاف نظرهای فاحش جدی دارند که در این بخش به ذکر مواردی از آن می‌پردازیم: طبق نظر وهابی‌ها، هرگاه کسی شهادتین را بر زبان جاری کند، ولی به آن عمل نکند، ارزشی ندارد و چنین کسی کافر و مشرک است و خون و مال او حلال است. ولی مسلمانان جملگی معتقدند هرکس شهادتین را بر زبان جاری کند مال و خونش محفوظ و محترم است.[1]

وهابیان به اصل اجتهاد آزاد معتقد هستند و به تقلید از مذاهب چهارگانه پایبند نیستند. بلکه بر خلاف آن مذاهب، اجتهاد می‌کنند. محمد بن اسماعیل صنعانی معاصر ابن عبدالوهاب و یکی از بنیانگذاران مذهب وهابیت در کتاب «تطهیر الاعتقاد» می‌نویسد: «فقهای مذاهب اربعه، اجتهاد بر خلاف آن مذاهب را جایز نمی‌شمارند؛ ولی این سخنی است نادرست که جز شخص جاهل و نادان، لب به آن نمی‌گشاید.»[2]

محمد بن عبدالوهاب در اواخر رساله پنجم از رساله «الهدایه السنیّه» می‌گوید: مذهب ما، مذهب احمد بن حنبل است و ما مدعی اجتهاد و طرفدار آن نیستیم. ولی اگر سنت و حدیث صحیحی از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برما معلوم گردد، بدان عمل می‌کنیم و سخن هیچ‌کس را برآن مقدم نمی‌داریم.[3]

نتیجه این‌که، وهابیان بر خلاف مذاهب چهارگانه (حنفی، حنبلی، مالکی و شافعی) قائل به انفتاح باب اجتهادند و حرف فقهای مذاهب چهارگانه را که می‎‌گویند: اجتهاد بعد از چهار مذهب جایز نیست، را باطل می‌شمرند.

3. وهابی‌ها با استدلالات سطحی و تمسک به ظاهر بعضی از آیات و روایات قائل به جسمانیت و وجود جهت برای باری‌تعالی شده و معتقد به روئیت حسی خداوند شده‌اند.[4] ولی در مقابل، علمای اهل سنت، اعتقاد به تجسیم و رویت حسی خداوند را جایز نمی‌دانند.[5]

4. محمد بن عبدالوهاب اعتقاد داشت تمام اعمال مسلمانان به حد شرک رسیده و از این رو ، وی مسلمانان سنی و شیعه  را که عقاید و اندیشه‌های او را قبول نداشتند، تکفیر می‌کرد. و این در صورتی است که ائمه اهل سنت، بویژه ابوحنیفه، تکفیر اهل قبله را جایز نمی‌شمارند.

5. آنان (وهابیت) فضایل انبیا و اولیای الهی را انکار می‌کنند. از نظر وهابی‌ها نه عیسی بن مریم می‌تواند مریض را به اذن خداوند شفا دهد و نه آصف بن برخیا می‌تواند تخت بالقیس را حاضر کند و نه سلیمان قدرت تکلم با مورچگان را دارد و نه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌تواند از غیب خبر دهد.در حالی که قرآن خلاف آن را آمده می گوید.[سباء/10-13، نمل/ 38-40، کهف/65، نمل 15 و 16، جن/26 و 27، آل عمران/41] و این در صورتی است که دیگر مسلمانان با توجه به آیات قرآن که در این باره وارد شده است، همه موارد ذکر شده را قبول دارند.[6]

6. وهابیان زیارت قبر انبیا و اولیا و رفتن به قصد زیارت قبور آن بزرگواران را حرام می‌دانند، ولی مذاهب چهارگانه بالاترین ثواب‌ها را برای زیارت قبر نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسافرت برای آنان را قائلند.[7]

7. قسم دادن خداوند به حق مقام اولیا، از نظر وهابی‌ها حرام و موجب شرک است، ولی حنفی‌ها و شافعی‌ها این امر را «مکروه» می‌دانند.[8]

8. وهابی‌ها نذر کردن برای مردگان و اهل قبور (حتی اولیا) را شرک می‌دانند؛ در حالی‌که اهل سنت معتقدند‌ اگر نذر برای بت نباشد لازم الوفا است.[9]

9. توسل، شفاعت، تبرک جستن به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، استغاثه و طلب حاجت از پیامبران و اولیا  و جشن گرفتن میلاد نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از نظر آنان جایز نیست، ولی اهل سنت به همه موارد ذکر شده معتقد هستند.

10. وهابی‌ها گریه بر میت را جایز نمی‌دانند، ولی گروه شافعی قایل به جواز و حنبلی‌ها قائل به مباح بودن آن هستند.[10] 

11. وهابی‌ها ساخت بنا بر قبور را حرام دانسته و حال آن‌که اهل سنت آن را مکروه می‌دانند.[11]

12. طبق نظر وهابی‌ها عزاداری برای مرده حرام است، ولی از نظر اهل سنت تا سه روز مستحب و پس از آن مکروه است.[12]

منابع:

[1]. محمد حسن جان صاحب سرهندی جزیره العرب فی القرآن العشرین ص 341
[2]. الجامع الفرید زساله تطهیر الاعتقاد ص 510
[3]. تاریخچه نقد و برسی وهابی‌ها ص 135
[4]. کتاب التوحید ص 157
[5]. یوسف بن مطهر حلی کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد تحقیق آیه الله حسن زاده آملی صص 410-414 
[6]. عمر بن عبدالسلام مخالفه الوهابیه للقرآن و السنه ص 15
[7]. عبدالرحمن جزری الفقه علی المزاهب الاربعه ج 2 ص 540
[8]. احمد زینی دحلان سرگذشت وهابیت برگردان: وحید دامغانی ص 16
[9]. الفقه علی المذاهب الاربعه ج 1 ص 139 کتاب الیمین مباحث النذر
[10]. همان ص 533 کتاب الصلاه مبحث ابکاء علی المیت و ما یتبع ذلک
[11]. همان ص 536 باب اتخاذ البناء علی القبور
[12]. همان ص 539 التعزیه