پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_مبحث تناقضات کتاب مقدس همواره از داغ‌ترین و اساسی‌ترین مسائلی بوده که‌ معمولا با سکوت و قبول آن از طرف الهی‌دانان مسیحی مواجهه شده و ناگزیر از طریق دیگری برای توجیه تبعیت از کتاب‌مقدس برآمده‌اند[۱] این در حالی است که قرآن کریم آشکارا در مورد خودش بیان می‌کند که در صورت وجود اختلاف درآیاتش به معنی غیرالهی بودن است: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا.[۲]. آيا در معانى قرآن نمى‏‌انديشند اگر از جانب غير خدا بود قطعا در آن اختلاف بسيارى مى‏‌يافتند.»

 اما یکی از علمای مسیحی عصر بیزانس معروف به یوحنای زرین دهان[۳] سخن جالبی در توجیه تناقضات انجیلی دارد: «بسیار می‌شود که اختلاف انجیل‌نویسان را مطرح می‌کنند؛ ولی این قطعا دلیل محکمی بر حقانیت آنهاست، اگر آنها در همه‌ی جزییات و زمان و مکانها و واژه‌ها با یکدیگر توافق می‌کردند، دشمنان سخن هیچیک را باور نمی‌کردند و می پنداشتند که این‌ها حاصل توافق آن انسان هاست و آن توافق را زاییده‌ی حقیقت می‌دانستند، در واقع همین ناهماهنگی در اندکی جزییات بدگمانی را از نویسنده دور می‌کند و اعتبار ایشان را اثبات می‌کند».[۴] خلاصه‌ی کلام بوحنای‌زرین‌دهان این می‌شود که تناقض موجود در اناجیل دلیل بر حقانیت آنهاست چون اگر تناقض نداشت اتهام همدستی نویسندگان انجیل وارد بود!

به نوعی می‌توان این استدلال را فرار رو به جلو نامید، اما آیا این استدلال صحیح  و تمام است؟ بیاییم تحلیل مختصری از مقوله‌ی کتاب آسمانی داشته باشیم؛ در مورد کتبی که ادعای وحی برای آنها می‌شود باید بگوییم تنها دو فرض متصور است: اینکه یا تمام آن کتب الهام و وحی است و یا برخی از آن الهام و وحی است، اما اگر تماما وحی خداست پس چگونه می‌تواند حاوی تناقص باشد؟ مگر در خدا تناقض‌گویی و اشتباه راه دارد؟ پس نتیجه گرفته می‌شود برخی از ‌آن می‌تواند وحی باشد و برخی خیر و درنتیجه خطا پذیر؛ حال سوال اینجاست که کدام برخی وحی و کدام برخی دست‌نوشته‌ی بشر است؟ آیا جناب یوحنای زرین دهان خود قدرت تعیین قسمت‌های وحی شده با غیرالهی را دارد؟ آیا اساسا اگر بپذیریم کتابی حامل مخلوط مطالب وحی و مطالب بشری خطاپذیر است؛ حجیت تمام آن کتاب زیر سوال نمی‌رود؟

پی‌نوشت:

[۱]. مانند اینکه توجیه می‌کنند که درست است کتاب‌مقدس حاوی گزاره‌های متناقض است اما مهم اصل و پیام این کتاب است.
[۲]. سوره‌ی نساء، آیه 82
[۳]. این لقب به خاطر تبهر و فعالیت بالای او در امر موعظه به مسیحیان به او داده شده است.
[۴]. یهودیت، مسیحیت و اسلام، اف ئی پیترز، مترجم حسین توفیقی، جلد 3، ص 74