هند سرزمین نسبتا وسیعی است که در جنوب آسیا و آبهای گرم اقیانوس هند به صورت مثلثی قرار دارد مدار راس السرطان آن را به دو قسمت می نماید . آب و هوای آن به طور کلی گرم و مرطوب است اما این حالت در همه جای آن یکسان نیست .
مردم هند از نژادهای سفید ، سیاه و زرد تشکیل شده اند و زبان رسمی هند ، هندی است ولی زبانهای انگلیسی و فارسی هم در آن رواج دارد . دین اکثریت مردم ، هندو ( برهما ) می باشد . اسلام با 12% از کل سکنه هند ، دومین آئین این کشوراست . آئین های بودا و مسیح و زرتشت نیز در هند پیورانی دارد مرکز حک . مت آن شهر قدیمی و تاریخی دهلی نو می باشد و این کشور با 22 ایالت و 9 فرمانداری بصورت فدرال اداره می شود .
نخستین بار در زمان خلفای راشدین ، اسلام به هند راه یافت . بازرگانان مسلمان و نیروهای نظامی در این مورد نقش مهمی را عهده دار بودند . اما عامل فرمانروایی مسلمانان بر این سرزمین وسیع ، یورشی بود که مسلمانان تحت فرماندهی « محمد بن قاسم » در عصر بنی امیه به هند بردند . غزنویان نخستین افراد[194]ایرانی هستند که دین اسلام را به هندوستان سرایت دادند . در اواخر قرن چهارم و ابتدای قرن یازدهم میلادی « محمود غزنوی » تحت عنوان جهاد اسلامی و نبرد با بت پرستی و بیدینی به سرزمین هند یورش برد و بخش بزرگی از آن را جزو قلمرو خود نمود . پنجاب نیزدر تصرف آنان بود و لاهور مرکز حکومت غزنویان قرار گرفت در زمان این پادشاهان گروهی از دانشمندان ایرانی از جمله ابوریحان بیرونی به هند رفتند . (2)
در سال 1193م قطب الدین ایبک که از بردگان غوری بود ، شهر دهلی را فتح نمود . البته گفته می شود اولین پادشاه غوری که به هندوستان لشکر کشید و دهلی را پس از فتح پایتخت خود قرار داد ، سلطان محمد سام غور بود از این زمان یعنی قرن هفتم تا زمان سلطه استعمار انگلیس بر هند ، دهلی پایتخت سلاطین مسلمان بود . غوریان در هند مصدر خدمات مهمی شدند و در عصر آنان علمای زیادی از ایران به هند رفتند . در واقع تبلیغات اسلامی در هند از زمان غوریان شروع گردید و مدارس و مساجد رونق یافت . ظهیر الدین محمد بابر که از احفاد امیر تیمور بود به هندوستان لشکر کشید و دهلی را مرکز حکومت خود قرار داد روابط تیموریان هند و پادشاهان صفوی بسیار حسنه بود و در این زمان جماعت زیادی از شعرا و ادبا به هند رفتند . در عصر تیموریان که اقتدار آنان در هند 4 قرن طول کشید ( از سال 932 قمری برابر با 1526م ) تمام مناصب حکومتی و مذهبی در دست ایرانیان بود . قطبشاهیان در دکن در تبلیغ دین اسلام و مذهب تشیع سعی و کوشش کردند . محمد علی قطب شاه همدانی با لقب قطب الملک در سال 918 قمری رسما زمامدار دکن گردید . عادل شاهیان که مذهب تشیع داشتند در ترویج و تبلیغ امور دینی کوشش نموده و بسیاری از مناطق هندوستان که در دست بت پرستان بود در زمان علی عادلشاه به تصرف مسلمین درآمد . سرسلسله آنان یوسف عادل شاه است که سلطنت ناحیه بیجاپور هند را بدست گرفت .
در اردوی سلسله عادل شاهی مدام گروهی از علمای ایرانی ، سادات نجف[195]اشرف ، کربلا و مدینه شرکت داشته و امور دینی را زیر نظر گرفتند . (3)
با فتور دولت اسلامی در هند و روی کار آمدن افراد بی کفایت و طغیان افراد محلی ، وحدت این سرزمین به مخاطره افتاد و زمینه برای نفوذ استعمار انگلستان و استقرار کمپانی هند شرقی فراهم شد .
این کمپانی با ایجاد تفرقه بین امرای هند در قلب این کشور نفوذ نمود . در قرن نوزدهم میلادی ، انقلابی که مسلمین در آن نقش داشتند بر علیه استعمار انگلستان صورت گرفت ولی دسایس استعمار مانع پیروزی آنان شد پس از آن ملکه ویکتوریا ، هند را جزئی از سرزمین بریتانیا اعلام نمود و راه برای محو آثار و تمدن فرهنگ اسلامی و نفوذ فرهنگ غربی بر هند باز گردید .
نخستین گام آنها این بود که در سال 1905م استان بنگال را به دو بخش مسلمان نشین و هندو و تقسیم نمودند و با تحرک طرفین ، زد و خوردهای شدیدی بین این دو فرقه پدید آوردند . البته این تقسیم بندی برای مسلمانان منافعی را در برداشت و در جهت وحدت و تشکیل آنان مؤثر بود و تلاش مسلمانان مبنی بر درخواست تصاحب کرسی ها از طریق انتخاب عمومی پذیرفته شد .
سرانجام ملت هند همچون آتشفشانی گردید که گاندی و رهبران مسلمان همچون مولانا ابوالکلام آزاد ، مولانا محمد علی و شوکت علی در انفجار آنان مؤثر بدودند . در این خروشها و قیامها ، مسلمانان ، هدف عالیتری از هندوها داشتند و آن بدست آوردن آزادی کامل و خروج بی قید و شرط استعمار انگلیس بود و در واقع نخستین بانیان نهضت هند ، مسلمانان بودند . در این راستا و جهت موفقیت مبارزات ، قائد اعظم و مؤسس پاکستان یعنی محمد علی جناح در اتحاد مسلمین و هندوها می کوشید و تفرقه بین آنان را صلاح نمی دانست . در سال 1945م ( 1324 شمسی ) دولت بریتانیا تسلیم مقاومت و مبارزات مردم هند و بویژه مسلمان شده و استقلال هند را اعلام کرد که در انتخابات آن حزب مسلمان مسلم لیک تمام کرسی های مسلمین را در پارلمان مرکزی و 446 از 495 کرسی[197]مسلمانان را در شوراهای ایالتی بدست آورد ( رهبر حزب مذکور دران زمان محمد علی جناح بود ) در15 اوت 1947م کشورهای مستقل هند و پاکستان ( شامل بخش غربی و شرقی ) پدید آمد .
با آنکه مقرر گردید در هنگام استقلال پاکستان ، ایالاتی که اکثریت مسلمان دارند ، مختارند تابع یکی از دو کشور هند و پاکستان گردند ایالت پنجاب و بنگال و حیدرآباد ، علی رغم اکثریت مسلمان و تمام مردم به پاکستان منضم نگردید و حیدرآباد که حدود 20 میلیون مسلمان داشت و در صدد بود تا خود کشوری مستقل باشد در سال 1948م مورد تجاوز هند قرار گرفت و به آن ضمیمه شد . در سال 1947م نیز هند مانع از آن گردید تا کشمیر مسلمان به پاکستان ملحق گردد . (4)
در وضع کنونی ( سال 1991م ) دولت هند تعداد مسلمین را 95 میلیون نفر اعلام کرده است .
اما مسلمین عقیده دارند از بسیاری از آنها سرشماری بعمل نمی آید و رقم واقعی آنان به 150 میلیون نفر بالغ می گردد که حدود 17% سکنه هند را تشکیل می دهند .
از 1356 ناحیه هند ، مسلمانان در 9 ناحیه در اکثریتند و در 19 ناحیه بیش از 25% و در94 ناحیه دیگر متجاوز از 10% جمعیت هستند . حدود 10% مسلمانان در ایالاتی واقعند که اکثریت آنان مسلمانانند . نزدیک به 70% مسلمانان هند ، سنی مذهب و پیرو مکتب حنفی می باشند . بقیه مذهب شیعه اند . لکنهو که به عنوان یکی از بلاد مهم هند به شمار می رود یگانه مرکز و کانون فعلی شیعه اثنی عشری در هند است در این شهر بخش مهمی از آثار شیعه از قبیل مساجد و حسینیه ها دیده می شود . شیعیان سراسر هند در خصوص مسائل دینی و علمی و حتی سیاسی به این مرکز مراجعه و حل مشکل خود را جستجو می نمایند . مراسم عزای حسینی در ایام محرم و سایر مراسم ویژه شیعیان همه ساله در این ناحیه برپا[198]می گردد . البته هم اکنون در تمام نقاط هند گروه شیعیان به چشم می خورند و هیچ شهری در هند وجود ندارد که خالی از سکنه شیعه باشد . حدود 35% مسلمانان هند ، شیعی هستند که اکثریت آنان اثنی عشری ، و تعداد کمی از آنها پیرو فرقه اسماعیلیه می باشند .
در میان شیعیان هند ، دانشمندان بزرگ ، ادبا و شعرای نامی ، نویسندگان توانا ، روزنامه نگار ، وکیل مدافع و حقوقدان ، پزشک مبرز و شخصیت های عالی و سیاسی به چشم می خورند که در سمت والی ، راجه نواب مشغول بکارند . (5)
مسلمانان به هنگامه اقتدار خود در هند آثار و بناهای جالبی از خود به یادگار نهاده اند و یا شیوه معماری خود را در بناهای هند دخالت دانده اند . از نمونه های درخشان معماری اسلامی در هند بنای عظیم تاج محل است که بنا به نوشته « راساتیش گروور » (6)استاد معماری مدرسه عالی طراحی و معماری در دهلی ، این بنای عظیم که در شهر اگرا واقع شده نمونه ای گویا از عظمت و پیشتازی معماری اسلامی در دوره هایی از تاریخ جهان است این بنا از جذابیت های جهانگردی هند به شمار می آید . (7)[199]با وجود آنکه درصد مسلمین در هندوستان هر سال رو به تزاید است اما نقش سیاسی آنها بدلیل تفرقه و قومیت گرایی ، رو به کاهش است به عنوان نمونه در انتخابات سال 1984م از 543 نماینده ، 39 نماینده از مسلمین بودند در حالی که در سال 1989م به 32 نفر کاهش یافت .
در زمان استقلال هند که قاطبه مسلمین وضع متوسطی داشتند به پاکستان مهاجرت نمودند و آنها که به تشویق رهبران مذهبی در هند باقی ماندند از لحاظ[200]اجتماعی و اقتصادی در سطح پائینی قرار گرفتند تبلغات ضد اسلامی گروههای بنیادگرای هندو ، مسلمانان را نگران نمود و در این حالت تعدادی از رهبران مذهبی به مسلمانان توصیه نمودند که اگر به حزب کنگره رای دهند از امنیت اجتماعی - مذهبی بنام « بانک رای مسلمین » را پدید آورد .
اربتاط مداوم مسلمین با هندوها موجب رسوخ آداب و رسوم هندی در جامعه مسلمین شده به گونه ای که مسلمانان به نظام کاستی عقیده داشته و آنان که در طبقات بالا هستند به گروههای پائین به دیده تحقیر می نگرند و در مراسم اجتماعی بخصوص این حالت را در ازدواج رعایت می کنند . این رفتار که تحت تاثیر آئین هندو به جامعه مسلمین راه یافته است . هویت مسلمانان هند را تا حدودی تغییر داده و سنت های مذهبی مسلمانان بر اساس بافت اجتماعی هند در حال تحول است . (8)در رسوم خواستگاری ، لباس پوشیدن و نیایش این تاثیرپذیری قابل ملاحظه می باشد . گرچه مسلمین با نفوذ اسعمار به برخورد منفی با آنان پرداختند اما بتدریج فرزندان خود را به مدارس استعماری فرستاده و افراد مرفه و طبقات بالا حجاب را کنار گذاشتند و مفاسد اجتماعی در بین برخی از آنان رواج یافت . هجوم تفکر مارکسیستی را نیزباید به موارد بالا افزود . سازمانهای اسلامی وابسته به وهابیون نیز تبلیغات ویژه خود را در بین مسلمین دارند که با اسلام واقعی در تضاد و تزاحم است .
مسائل مربوط به بیسوادی و فقر مسلمین نیز ناگوار است و پس از قریب به نیم قرن که از استقلال هند می گذرد تنها 37% مسلمین باسوادند در مورد زنان این رقم 5% است . القاء تفکر ورشنگران هندی به مسلمانان در خصوص تفکیک دین سیاست نیز یکی از دلائل عدم موفقیت احزاب مسلمان در صحنه سیاسی است به عنوان مثال « حزب مسلم لیگ » در طول تاریخ حیات خود تنها در ایالت جنوبی « کرالا » نفوذ داشته است . این ضایعه های فرهنگی و اجتماعی موجب آن[201]شده تا در هنگام تشدید فعالیت های انتخاباتی ، مسلمانان به سوی احزابی روی آورند که وعده و وعیدهایی برای بهبود اوضاع اجتماعی - اقتصادی به آنها می دهند . مسلمانان وقتی به سوی حزب جاناتا دال روی آوردند رهبران این حزب جهت جلب حمایت مسلمین روز میلاد حضرت محمد (ص) را تعطیل اعلام نمود . (9)
پاورقي ها: -------------------------------------------------------------------------
2 - خدمات متقابل اسلام و ایران ص 388 .
3 - ماخذ قبل ص 391 .
4 - مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان ترجمه آیت الله سید علی خامنه ای .
5 - تاریخ شیعه - علامه محمد حسین مظفر ، ترجمه دکتر سید محمد باقر حجتی از ص 315 تا 342 .
6 - rasatish Grover
7 - مسلمانان هند به زبان انگلیس مقاله معماری اسلامی در هند به نقل از مجله سروش ش 607 تیرماه 1371 .
8 - مسلمانان هند - به زبان انگلیسی نوشته چند از دانشمندان مسلمان به نقل از سروش . ش 607 .
9 - روزنامه اطلاعات ش 19333 - اول خرداد 1370 .