کاشف الغطا با آن روح حساس ولطیفى که داشت در آن شرایط خاص زندگى اجتماعى و وضع محیط، و با آن همه مشاغل علمى، خیلى زود شکسته شد، و بیماریهاى گوناگون به سرعت به سراغ وى آمد و در جسم و جان او اثر عمیق گذاشت.
در سال آخر زندگى بیمارى غده «پروستات» شدیداً او را رنج مى داد. قبلا همین بیمارى به سراغ او آمد. ولى پس از معالجه، بهبودى یافت، اما این بار معالجات مؤثر واقع نشد; نخست در بیمارستان «کرخ» بسترى گردید و سپس براى تغییر آب و هوا به «کرند» (در ایران) آمد.
چشمهاى نافذ و پر ابُهت او در آخرین شبهاى زندگى به آسمان پر ستاره «کرند» دوخته شده بود و گویا با آنها گفتگویى داشت و روح بلند وملکوتى او در ماوراى آنها در گردش بود.
سه روز بیشتر از توقف او در آن شهر کوچک نمى گذشت و هزاران چشم در عراق در انتظار بازگشت وى و ادامه فعالیتهاى پر ارزش علمى و اجتماعى او بود.
ولى على رغم این انتظارات در روز دوشنبه 18 ذى القعده 1373هـ ق براى همیشه چشم از این جهان بر بست و روح او همراه فرشتگان آسمان به سوى بهشت جاویدان پرواز کرد.
بدن او را از آنجا به بغداد حمل کردند، در بغداد غوغایى برپا شد و جمعیّت زیادى از آنجا تا به نجف اشرف جنازه او را تشییع نمودند و در آرامگاهى که دو سال پیش در آخر «وادى السلام» خودش بنا کرده بود، در آرامش همیشگى غرق شد و به ابدیت پیوست و در سایه پر مهر امیر مؤمنان على(علیه السلام)آرمید.
مجالس فاتحه و یادبود در همه جا براى او تشکیل گردید و صدها مقاله و قصیده درباره شخصیت برجسته و خدمات جاویدان او در این جلسات پر شور خوانده شد.
درود بر روان پاک او.(1)
* * *
1 . این شرح حال از مقدمه اى که دانشمند محترم محمّد کاظم مظفّر بر چاپ هشتم نگاشته گرفته شده است.
براى دریافت اطّلاعات بیشتر ر.ک: احسن الودیعة، ج 2، ص 220; ریحانة الادب، ج 3، ص 434; شخصیت و اندیشه هاى کاشف الغطا، به کوشش دکتر احمد بهشتى; علماى مجاهد، ص 384; گنجینه دانشمندان، ج 1، ص 251-253; دایرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 2، ص 105 و مجله نور علم، شماره 3 (مرداد 1367) ص 110-125 .