با نگاهی اجمالی به حکومت‌هایی که پس از رحلت جانگداز پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به جز حکومت پنج ساله امیرالمومنین، علی (علیه‌السلام) به عنوان پیشوا، حاکم بر مردم بودند، همه به بیت المال مسلمین خیانت کردند و اموال مسلمین را به تاراج بردند و با گماشتن افراد نالایق و دوست و آشنایان حریص‌تر از خود، بیت المال را در میان خود تقسیم کرده و بزرگ‌ترین ضربه‌های اقتصادی را بر پیکر نظام اقتصادی دولت اسلامی وارد آوردند.
وقتی در مرور زمان مردم متوجه خیانت این جائران حکومتی شدند و پی به چهره خباثت‌بار اینان بردند، پس از قتل عثمان، به سراغ حضرت علی (علیه‌السلام) آمدند و از ایشان برای قبول حکومت استمداد طلبیدند. امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در ابتدا از پذیرش این امر امتناع ورزید اما پس از اصرار زیاد مردم، با پیش شرط گذاشتن در قبول امر حکومت، آن را پذیرفت. امام علی (علیه‌السلام) در پیش شرط خود بیان فرمودند که باید تمام پول‌هایی که به ناحق از بیت المال مسلمین به یغما رفته عودت داده شود، حتی اگر در کابین زنان و خرید کنیزان مصروف شده باشد.
«وَ اللَّهِ لَوْ وَجَدْتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ وَ مُلِكَ بِهِ الْإِمَاءُ لَرَدَدْتُهُ. فَإنَّ فِي الْعَدْلِ سَعَةً، وَ مَنْ ضَاقَ عَلَيْهِ الْعَدْلُ فَالْجَوْرُ عَلَيْهِ أَضْيَقُ.[1] به خدا سوگند! اگر چيزى را كه عثمان بخشيده، نزد كسى بيابم، آن را به صاحبش باز مى‌گردانم، هر چند، آن را كابين زنان كرده باشند يا بهاى كنيزكان. كه در دادگرى گشايش است و آن‌كه از دادگرى به تنگ آيد از ستمى كه بر او مى‌رود، بيشتر به تنگ آید.»
آن حضرت در طول دوران چهار سال و نه ماهی که حکومت مسلمین را در دست داشت، هیچ‌گاه مالی را از بیت المال برای خود بر نداشت و به نزدیکان خود نیز عایداتی نداد و نسبت به کارگزاران حکومتی نیز نهایت دقت و سخت‌گیری را در امر بیت المال مسلمین و احقاق حقوق مسلمانان به انجام رسانید.

پی‌نوشت:

[1]. آیت الله ناصر مکارم شیرازی، پيام امام اميرالمؤمنين عليه السلام، ج1، ص533-525، خطبه 15 نهچ البلاغه