در کتب فریقین روایات فراوانی از پیامبر درباره‌ی علم حضرت علی (علیه‌السلام) نقل شده است. روایاتی از قبیل: «من شهر علم هستم و علی دروازه‌ی آن است» و «علی داناترین افراد امتم به کتاب خداست» و «علی حامل علم من و خلیفه من پس از من است.» و صحابه هم به این موضوع اعتقاد داشتند. از طرف دیگر برخی از صحابه هم موصوف به صفات ویژه‌ای بودند، از جمله ابن‌عباس که به عنوان «حبر الامة» یعنی دانشمند اسلامی در میان مسلمانان، مشهور و معروف بود و او به صورت گسترده از امیرالمؤمنین حدیث نقل می‌کند و فضایل حضرت علی (علیه‌السلام) را همراه با اسانید صحیح روایت کرده است. لذا شاگردی ابن عباس، از جمله اخبار مشهور و از مسلمات حقیقی نزد مسلمین است.
این در حالی است که افراد مغرضی مانند ابن تیمیه ناصبی در منهاج السنه می‌نویسد: «و قوله: ابن عباس تلمیذ علی-ع- کلام باطل.[۱] این‌که ابن عباس شاگرد علی (علیه‌السلام) است٬ سخنی است باطل و بی‌اساس.» و نیز می‌گوید: «لیس فی الائمه الاربعه ولاغیرهم من ائمه الفقها من یرجع الی علی فی فقهه...[۲] در بین هیچ‌یک از پیشوایان چهارگانه مذاهب و غیر آن‌ها از امامان فقیه، یک نفر هم پیدا نمی‌شود که در فقه خود به علی (علیه‌السلام) مراجعه کرده باشد...» و هم‌چنین می‌نویسد: «... ابن عباس مجتهد مستقل و لا یقول بقول علی-ع-[۳] ابن عباس شخصی مجتهد و مستقل است و پایبند به قول علی (علیه‌السلام) نبوده است.»
در رد سخن ابن تیمیه افرادی مانند مناوی در شرح حدیث (علی همراه با قرآن و قرآن همراه با علی)، این‌چنین می‌گوید: «و لذا کان اعلم الناس بتفسیر الی ان قال: حتی قال ابن عباس: ما أخذت من تفسیر فعن علی.[۴] بنابراین علی داناترین مردم به تفسیر بود... حتی ابن‌عباس گفته است که هر چه از تفسیر دریافته‌ام و اخذ کردم از علی (علیه‌السلام) است.» و نهایتا این سخن ابن عباس مورد توجه است که می‌گوید: «کنا اذا اتانا الثبت عن علی لم نعدل به.[۵] شیوه‌ی همیشگی ما این بود که هرگاه شخصی ثقه برای ما حدیثی را از علی (علیه‌السلام) روایت می‌کرد، هرگز از سخن او به دیگری رجوع نمی‌کردیم.»
در نتیجه خیلی روشن است که چنین سخنی از ابن تیمیه دروغی بیش نباشد٬ چرا که اگر این سخن باطل خود را به دیگر صحابه سرایت می‌داد، شاید می‌شد باور کرد٬ اما در مورد کسی گفته است که همگان از علم و دانش او تعریف و تمجید کردند و او را مقدم بر خود دانسته‌اند و از او در مسائل غامض و پیچیده علمی و ... کمک می‌خواستند.

پی‌نوشت:

[۱]. منهاج السنه النبویه٬ ابن تیمیه٬ موسسه قرطبه٬ قاهره٬ مصر٬ ج۷ ص۵۳۶.
[۲]. همان٬ ج۷ ص۱۴۲.
[۳]. همان٬ ج۷ ص۱۴۳.
[۴]. فیض القدیر٬ مناوی٬ المکتبه التجاریه الکبری٬ قاهره٬ مصر٬ ج۴ ص۳۵۷.
[۵]. الاصابه٬ عسقلانی٬ دارالجیل٬ بیروت٬ لبنان٬ ج۴ ص۴۶۷ حدیث۵۷۰۴.