پرسش: آیا لشکریان معاویه از لشکریان امام علی(علیه السلام) برتر بوده‌اند؟
ابن تیمیه می‌گوید: «و امّا علی؛ پس شکی نیست که همراه او، طایفه‌ای از سابقین همچون سهل بن حنیف و  عمار بن یاسر جنگیدند؛ ولی کسانی که همراه او جنگ نکردند، برتر بودند ... وانگهی آن کسانی که همراه معاویه بر  علیه او جنگ و ستیز کردند، هرگز خوار نشدند؛ بلکه همیشه و دائماً یاری شده، کشورها را فتح و با کافران می‌جنگیدند... . پس چگونه ممکن است که پیامبر(ص) گفته باشد: «بار خدایا! خوار کن هر کس که او را خوار کند»؛ بلکه شیعیان همیشه خوار و مغلوب بوده‌اند...».[1]
و نیز می‌گوید: «کسانی که با او به قتال برآمدند، از این خالی نیست که یا معصیت‌کارند و یا مجتهدند که یا به خطا رفته‌اند و یا به واقع رسیده‌اند. به هر تقدیر، این کار آنان، ضرر به ایمانشان وارد نمی‌کند و مانع از دخول در بهشت نمی‌شود.»[2]
پاسخ: کسی که کلمات و سخنان صحابه را در لابه‌لای کتاب‌ها بررسی می‌کند، پی می‌برد که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آنان را مأمور به نصرت و یاری امیرمؤمنان علی بن ابی طالب در تمام جنگ‌ها کرده است، حضرت به اصحابش دستور داده تا با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگند.

اینک به برخی از این کلمات اشاره می‌کنیم:
1. ابو سعید خدری می‌گوید: «رسول خدا ما را به قتال با ناکثین و قاسطین و مارقین امر نمود. عرض کردیم: ای رسول خدا! ما را به قتال با این افراد دعوت نمودی، همراه چه کسی با این افراد بجنگیم؟ پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: همراه با علی بن ابی طالب(علیه السلام)».[3]
2. ابو الیقظان عمار بن یاسر می‌گوید: «رسول خدا مرا امر کرد تا با ناکثین و مارقین و قاسطین بجنگیم».[4] و نیز روایت کرده که رسول خدا فرمود: «ای علی! زود است که تو را گروه ظالم به قتل برساند؛ در حالی که تو بر حقّی، پس هر کس تو ار در آن روز یاری نکند، از من نیست».[5]
3. خلید عصری می‌گوید: «از امیر المؤمنین علی(علیه السلام) در روز نهروان شنیدم که می‌فرمود: رسول خدا مرا امر کرد تا با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگم».[6]
4. ابو ایوب انصاری در عصر خلافت عمر بن خطّاب می‌گفت: «رسول خدا به قتال با ناکثین و قاسطین و مارقین امر نموده است».[7]
5. عبد الله بن مسعود می‌گوید: «رسول خدا، علی را دستور داد تا با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگد».[8]
6. علی بن ربیعه والبی می‌گوید: «از علی شنیدم که می‌فرمود: پیامبر با من عهد و پیمان بست تا بعد از او با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگم».[9]
7. ابو سعید مولی رباب می‌گوید: «از علی شنیدم که می‌فرمود: من به قتال با ناکثین و قاسطین و مارقین امر شده‌ام».[10]
8. سعد بن عباده می‌گوید: علی به من فرمود: «به من دستور داده شده تا با ناکثین و قاسطین و مارقین بجنگم».[11]
9. انس بن مالک از پدرش، از امام علی نقل کرده که فرمود: «مأمور شده‌ام با سه دسته بجنگم: ناکثین و قاسطین و مارقین».[12]
10. عبد الله بن مسعود می‌گوید: «رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) از حجره خود خارج شد و به طرف منزل امّ سلمه رفت. علی(علیه السلام) آمد، رسول خدا فرمود: ای امّ سلمه! به خدا سوگند! این شخص بعد از من با ناکثین و قاسطین و مارقین خواهد جنگید».[13]
11. ابو رافع می‌گوید: همانا رسول خدا به علی فرمود: «زود است که بین تو و بین عایشه امری اتفاق افتد. حضرت عرض کرد: من؟ ای رسول خدا! پیامبر فرمود: آری. باز حضرت عرض کرد: من؟ پیامبرفرمود: آری. حضرت عرض کرد: ای رسول خدا! من شقی‌ترین آنهایم؟ پیامبر فرمود: هرگز؛ ولی هنگامی که چنین اتفاقی افتاد، او (عایشه) را به مأمنش بازگردان».[14]
12. ابن ابی الحدید می‌گوید: «از پیامبر(ص) ثابت شده که خطاب به علی(ع) فرمود: «تو بعد از من با ناکثین و قاسطین و مارقین قتال خواهید کرد.»[15]
می‌دانیم مقصود از «ناکثین» عهدشکنان؛ اصحاب جمل و عایشه هستند. و مقصود از «قاسطین» ظالمان؛ همان اصحاب صفّین و پیروان معاویه می‌باشند. و مقصود از «مارقین» خارج شوندگان از دین؛ همان خوارج و اصحاب نهروان است.

پی‌نوشت:
[1]. منهاج السنة، ابن تیمیه، ج 7، ص 57 ـ 59.
[2].همان، ج 4، ص 393.
[3]. تاریخ ابن عساکر، ابن عساکر، ج 7، ص 339.
[4]. مسند ابی یعلی، احمى بن علي، ج 3، ص 194، ح 1623.
[5]. کنز العمال، متقی هندی، ج 11، ص 613، ح 32970.
[6]. تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج 8، ص 340؛ رقم 4447.
[7]. مستدرک حاکم، حاکم نیشابوری، ج 3، ص 150، ح 4674.
[8]. المعجم الکبیر، طبرانی، ج 10، ص 91، ح .
[9]. مجمع الزوائد، ابن هجر هیثمی، ج 7، ص 238.
[10]. مناقب خوارزمی، موفق بن احمد، ص 175، ح 212.
[11]. تاریخ ابن کثیر، ابن کثیر، ج 7، ص 338.
[12]. تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج 12، ص 367.
[13]. کنزالعمال، متقی هندی، ج 13، ص 110، ح 36361.
[14]. مسند احمد، احمد بن حنبل، ج 7، ص 537، ح 26657.
[15]. شرح ابن ابی الحدید، ابن ابی الحدید، ج 13، ص 183؛ شرح خطبه 283: «تقاتل بعدی الناکثین و القاسطین و المارقین».