پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_‌ مسیحیان و پیروان کتاب مقدس معتقدند، پس‌ازآنکه فرعون در تعقیب حضرت موسی (علیه‌السلام) وارد دریا شد، غرق‌شده و در دریا مدفون شد؛ به‌گونه‌ای که حتی جنازه‌اش از آب بیرون نیامد. دلیل این اعتقاد مسیحیان، آیاتی چند از کتاب مقدس است. چنان‌که در سفر خروج کتاب مقدس چنین آمده است: «و آب‌ها برگشته‌، ارابه‌ها و سواران‌ و تمام‌ لشکر فرعون‌ را که‌ از عقب‌ ایشان‌ به‌ دریا درآمده‌ بودند، پوشانید که‌ یکی‌ از ایشان‌ هم‌ باقی‌ نماند.»[1] در بخشی دیگر از کتاب مقدس عاقبت فرعون، چنین روایت‌شده است: «ارابه‌ها و لشکر فرعون‌ را به‌ دریا انداخت‌. مبارزان‌ برگزیدۀ او در دریای‌ قلزم‌ غرق‌ شدند. لُجّه‌ها ایشان‌ را پوشانید. مثل‌ سنگ‌ به‌ ژرفی‌ها فرورفتند.»[2]
غرق شدن و کشته شدن فرعون هنگام تعقیب موسی (علیه‌السلام) در بین مسلمانان نیز همانند مسیحیت امری مسلم بوده و همانند کتاب مقدس، آیاتی از قرآن نیز به این امر دلالت می‌کند. خداوند در قرآن کریم چنین می‌فرماید: «وَ اسْتَكْبَرَ هُوَ وَ جُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنا لا يُرْجَعُونَ فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الظَّالِمينَ [قصص/39-40] فرعون و لشكريانش در زمين بدون حق سركشى كردند و پنداشتند كه به سوى ما برنمى‏‌گردند. پس ما او و لشكريانش را گرفتيم و در دريا ريختيم، پس بنگر كه عاقبت ستمگران چگونه بود». با این حال در قرآن در مورد غرق شدن فرعون، تعبیری به‌کاررفته است که موجب اشکال گرفتن و شبهه تراشی مسیحیت به قرآن شده است.
خداوند در سوره‌ی یونس در باره‌ی عاقبت فرعون، چنین حکایت کرده است: «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَيْتَ قَبْلُ وَ كُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدينَ فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً وَ إِنَّ كَثيراً مِنَ النَّاسِ عَنْ آياتِنا لَغافِلُونَ [یونس/91-92](خطاب رسيد) حالا ايمان آوردى؟! در حالى كه قبلاً نافرمانى كردى و از مفسدان بودى؟ اينك امروز بدنت را از آب بيرون مى‌‏اندازيم تا براى آيندگانت آيت و عبرتى باشى، هرچند كه بسيارى از مردم از آيت‏‌هاى ما غافل‌اند.»
وجه اشکال مسیحیان به قرآن، با توجه به این آیات چنین است که: قرآن در بخشی از آیات اذعان به غرق شدن فرعون دارد؛ اما در آیه فوق به نجات فرعون از دریا تصریح کرده و آن را عبرتی برای آیندگان می‌داند. با توجه به اینکه قرآن تناقض‌گویی کرده و در یکجا قائل به غرق و در جای دیگر قائل به نجات فرعون شده است، لذا از حجیت ساقط‌ شده و آن گونه که مسلمانان ادعا می‌کنند کوچک‌ترین اشتباهی در قرآن وجود ندارد، نمی‌توان ادعا کرد؛ و چون در بخشی از قرآن اشتباه به صراحت رخ‌داده است بنابراین در بخش‌های دیگر نیز ممکن است اشتباه وجود داشته باشد؛ بنابراین با توجه به این اشکالات، قرآن نمی‌تواند در مقام عمل قابل‌اعتنا بوده و موجبات هدایت بشر را فراهم کند.
حقیقت این است که این اشکال مسیحیان از اساس باطل است. چرا که قرآن به نجات بدن فرعون تصریح کرده نه به نجات روح و خود فرعون؛ و بین این دو تعبیر تفاوت واضحی وجود دارد. در جوامع بشری نیز این امر بسیار مشاهده می‌شود که شخصی غرق می‌شود و مسئولین می‌گویند بدن او را پیداکرده و از آب نجات دادیم و این نجات بدن هرگز ربطی به زنده ماندن وی ندارد. چنان‌که در تفاسیر نیز چنین استدلالی بیان‌شده است: «امروز بدنت را از آب نجات داده و به ساحل مى‏‌رسانيم نه اينكه روحت را از عذاب نجات دهيم، يعنى بدن بدون روحت (جسد تو) را به ساحل مى‌‏رسانيم تا مردم تو را مشاهده كرده و اين قضيّه را ببينند»[3] بنابراین منظور از نجات بدن، نجات و درآوردن جنازه‌ی شخص است نه روح و خود شخص.
علامه طباطبایی (ره) نیز در تفسیر خود تصریح کرده‌اند که آنچه نجات داده‌شده است بدن مرده‌ی فرعون است: «اى فرعون ما بدن تو را از دريا نجات مى‏‌دهيم و درمی‌آوریم؛ و اگر بيرون آوردن بدن مرده فرعون را نجات بدن او خوانده، باز به خاطر همان اتحادى است كه بين نفس و بدن هست و اين اتحاد باعث مى‏‌شود عملى كه با يكى از آن دو واقع شود به نحوى بر آن ديگرى نيز واقع شود.»[4] در جوامع الجامع چنان به صراحت تفسیر این نجات آمده است که دیگر جایی برای اشکال مسیحیان وجود نخواهد داشت: «جسد تو را از ميان اجساد قومت دور مى‏‌سازيم و بعضى گفته‌‏اند معنايش اين است تو را در جاى بلندى از روى زمين مى‌‏اندازيم.»[5]
با تمام این تفاسیر و صراحت کلام مفسران مسلمان در توضیح آیه و رفع اشکال مسیحیان، باید بگوییم که طبق نظر بسیاری از علما منظور از دریایی که موسی (علیه‌السلام) از آن رد شده و فرعون در آن غرق شد، دریای احمر نبوده، بلکه رود نیل است. چنان‌که دراین‌باره گفته‌اند: «فاصله مناطق آباد مصر که طبعاً در نزدیکى نیل است با دریاى احمر به قدرى است که بسیار بعید به نظر مى‏‌رسد بنی‌اسرائیل بتوانند آن را در یک شب و یا نصف یک شب طى کنند.»[6] با توجه به اینکه دریای مذکور رود بوده بنابراین از لحاظ عقل عادی نیز بعید نیست که جنازه‌ی فرعون بیرون آمده و مایه‌ی عبرت دیگران باشند.
به هر حال این اشکال مسیحیان نیز همانند دیگر اشکالاتی که بر قرآن و اسلام وارد کرده‌اند، از اساس باطل‌ است. آیا بهتر نیست مسیحیان هنگام اشکال بر دین حق و معجزه‌ی جاوید خاتم‌النبیین (صلی الله و علیه و آله و سلم) اندکی فکر کنند؟

پی‌نوشت:
[1]. ترجمه تفسیری کتاب مقدس، خروج 14: 28.
[2]. ترجمه تفسیری کتاب مقدس، خروج 15: 4 و 5.
[3]. ترجمه بيان السعادة، خانى رضا / حشمت الله رياضى، مركز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، 1372 ش، ج‏6، ص: 416
[4]. ترجمه تفسیر الميزان، موسوى همدانى سيد محمدباقر، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏‌ى مدرسين حوزه علميه قم، ج‏10، ص: 176.
[5]. ترجمه جوامع الجامع، مترجمان، بنياد پژوهش‌های اسلامى آستان قدس رضوى، 1377 ش، ج‏3، ص: 96.
[6]. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374 ش، ج ‏15، ص 248.