پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در زمان ورود استعمار در هند تمام علمای دینی در صدد تجدید دین بودند، در این راه مدارسی به نام دیوبندیه تاسیس شد برای ترویج تفکرات سلفی[1] و در مقابل آن گروهی دیگر ظهور کرد به نام بریلویه و با تفکرات صوفی گری، تفکرات صوفی‌گری آنها بعد از ورود مکتب حنفی در هند به دست احمد رضا خان بریلوی پایه‌ریزی شد. احمد رضا خان از تبار افغان‌ها بود، وی در پانس بریلی از ایالت‌هایی در شمال هند متولد شد؛ او یکی از بزرگترین مؤلفان و کثیر التألیفان بریلوی بوده، گفته شده وی قریب به پانصد یا هزار کتاب و رساله نوشته است. ایشان مخالف شدید وهابیت و دیوبندی‌ها بوده و آنان را تکفیر می‌کرد و در رد آنها کتب زیادی را نوشته است.[2]
احمد رضا خان مخالف شدید جنگ با استعمار بود او معتقد بود نباید با استعمار وارد جنگ شد؛ گر چه خصومت شدیدی نسبت به استعمار داشت. بریلویه فرقه‌ای از سلسله‌ی قادریه در هند است، آنها همانند سلسله‌ی قادریه با غیر مسلمانان برخورد سختی دارند و با آنها مخالف‌اند. بریلویه‌ ائمه‌ شیعیان را مقدس دانسته و برای آنها احترام خاصی قائل شده‌اند.[3] و فضائل بسیاری در مورد ائمه‌ شیعیان گفته‌اند. آنها به پیامبر اسلام شأنیت خاصی می‌دهند و معتقدند نور پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) قبل از تمام خلائق خلق شده و او دارای علم ما کان و ما یکون است و به همه چیز و همه جا علم غیب دارد. و همینطور امامان بعد ایشان هم همینگونه هستند. بریلویه‌ها در شأن و مرتبت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه (علیهم السلام) غلو کرده‌اند، آنها این تفکرات را با رویکردی صوفی برای خود تشکیل داده‌اند.[4]
بریلویه و اهل بیت(علیهم السلام):
همه‌ی کسانی که دوستدار و ارادتمند اهل‌بیت هستند کتب بسیاری در مورد فضائل آنان نوشته‌اند از جمله آنان بریلویه است که کتبی را در این مورد نوشته‌ است و ارادت خود را نسبت به اهل بیت نشان داده است.
برخی از فضائل اهل بیت(علیهم السلام) با دیدگاه بریلویه:
1. رجس از اهل بیت(علیهم السلام) دور است: همانطور که در آیه‌ی تطهیر آمده است:
«إِنَّمَا يُرِيدُ الله لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا[احزاب/33] همانا خداوند می‌خواهد پليدی و گناه را از شما اهل‌بيت دور كند و كاملا شما را پاك سازد.» تمامی نویسندگان بریلوی این آیه را در مورد اهل بیت (علیهم السلام) می‌دانند و همینطور این آیه به گفته‌ی برخی از نویسندگان آنها شامل ازواج هم می‌شود[5]، البته برخی نیز از آنان معتقدند این آیه مخصوص پنج تن آل‌عبا می‌باشد.[6]
2. آیه‌ی مباهله: «فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ...[آل عمران/61] به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود...» در نوشته‌های بریلویه کاملا تصریح شده که این آیه برای پنج تن آل عبا نازل شده است، و حدیث کساء را نیز همه‌ی بریلویه به اتفاق قبول دارند.[7]
3. آیه‌ی مودت: « قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى...[شوری/23] بگو به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم مگر دوستی درباره خویشاوندان...» بزرگان بریلویه طبق این آیه به وجوب محبت اهل بیت استدلال نموده‌اند و گفته‌اند که محبت اهل‌بیت باید باشد.[8]
4. راه نجات: در حدیث ثقلین آمده: «عن النبی (صل الله علیه و آله و سلم) قال: اِنّی اُوشِکُ اَنْ اُدْعی فَأُجیبَ و انّی تارکٌ فیکمُ الثقلینِ: کتابَ اللّهِ عزوجلَّ و عترتی ــ کتابُ اللّه حبلٌ ممدودٌ مِنَ السماءِ الی الارضِ و عترتی اَهلُ بیتی[9] ای مردم به زودی به سوی خداوند خوانده خواهم شد و این دعوت را اجابت خواهم کرد، حال آنکه دو شیء گرانبها را در میان شما می‌نهم: کتاب خدا و عترتم اهل بيت.»
در حدیث سفینه آمده: «إِنَّمَا مَثَلُ أَهْلِ بَیْتِی فِیکُمْ کَمَثَلِ سَفِینَةِ نُوحٍ، مَنْ دَخَلَهَا نَجَی، وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا غَرِقَ[10] مَثَل اهل بیت من در میان شما کشتی نوح است، هر کس به این کشتی داخل شود نجات می‌یابد، و هر کس جا بماند، غرق می‌شود» با توجه با این روایت و روایات دیگر که در این مورد وارد شده است بریلویه راه نجات را در اهل بیت(علیهم السلام) می‌داند و تأکید بر پیروی از آنان را دارند.»
5. محبت اهل بیت شانه‌ی مومن است: در این باره روایات گوناگونی وجود دارد:
- قالَ رَسولُ الله: «حُب آل مُحَمَد یوم خیرٍ مِن عِبادهِ سَنة و مَن ماتَ علیهِ دَخلَ الجَنَة[11] یک روز حب خاندان حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) بهتر است از هزار سال عبادت و کسی که در این راه کشته شود وارد بهشت می‌شود».
-«مَن ماتَ عَلی حُبِ آل مُحَمّد ماتَ شَهیداً[12] کسی که در راه حب خاندان حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) کشته شود شهید از دنیا می‌رود». بریلویه معتقد است که محبت به اهل بیت نیاز یک مومن است و باید در زندگی همگان دخیل باشد.
6. بسیاری از مفسران بریلوی در مورد تفسیر آیه‌ی 130 سوره‌ی صافات «سَلامٌ عَلى‏ إِلْ‏ياسِينَ» تصریح کرده‌اند که منظور از آل یاسین خاندان پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است.
7. فرجام بغض اهل بیت(علیهم السلام): روایات بسیاری ذکر شده است از پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم): «مَن أبغَضَنا اَهل البیتِ حَشرةَ الله یَومَ القِیامةِ یَهودیاٌ و إن کانَ شَهِدَ لا الهَ الا الله[13] کسی که بغض ما اهل‌بیت داشته باشد خداوند روز قیامت او را یهودی محشور می‌کند حتی اگر شهادت دهد هیچ معبودی جز خدا نیست.» در حدیثی دیگر آمده که: «مَن سَبّ اهلَ بَیتی فإنّا بَریٌ مِنه و الإسلام[14] کسی که لعن کند اهل‌بیت مرا پس همانا او از من و اسلام بری می‌باشد.»
با توجه به تمام آیات و روایاتی که گفتیم روشن شد که بریلویه برای اهل‌بیت اهمیت فراوان قائل شده‌اند و پیروی از آنان را راه نجات می‌دانند.
اما آنها تفکراتی نسبت به پیامبر و ائمه‌ی بعد از ایشان دارند که آنها را بالا برده‌اند تا جایی که به مرتبه‌ی خدایی رسانده‌اند؛ تفکرات این فرقه بسیار غلو و افراط‌ آمیز است، به گونه‌ای که یکی از بزرگان بریلوی بنام احمد یار خان نعیمی در یکی از تالیفاتش منکر بشر بودن پیامبر شده و می‌گوید: رسول خدا نوری از نور خداوند است و بقیه‌ی مخلوقات از نور ایشان هستند.[15] آنها تفکرات و تعصبات فراوانی نسبت به این غلوها دارند تا جایی که اگر کسی آنها را انکار کند از نظر خودشان بی‌دین نامیده می‌شود.
با این که این فرقه در اصل از زمره‌ی اهل‌سنت می‌باشد، اما عقائد آنها در مسیر لغزش و انحراف وارد شده و رنگ و بوی عقائد غالی صوفیانه به خود گرفته است. آنها با برگزاری جشن‌های بسیار پرشور و پر خرج در روز ولادت پیامبر برگزار می‌کنند و شخصیت ایشان را بالا برده تا با خرافات نصرانی‌ها که برای حضرت عیسی(علی نبینا و آله و علیه السلام) هم اینگونه غلو کرده‌اند برابری کند. درباره‌ی این فرقه می‌توان انتقاد‌هایی نسبت به بعضی از عقائدشان داشت چرا که آنها با این عقائد صوفی‌گرایانه‌ی خود فقط در حال ترویج صوفی‌گری می‌باشند و باید پرده‌ی جهل را از میانشان برداشت تا راه مستقیم آشکار شود و تمام این خرافات از میان برود.

پی‌نوشت:
[1]. جماعة التبلیغ و رویکرد فکری آنان
[2]. شبه قاره هند دیوبندیه، بریلویه و رابطه آنها با وهابیت - مهدی فرمانیان
[3]. مهدی فرمانیان.اشنایی با فرق تسنن.مرکز مدیریت حوزه علمیه‌ی قم/ص675.
[4]. احمد رضا خان بریلوی.المعتقد المنتقد فی شرحه/ص55.
[5]. قادری،افتخاری احمد حافظ،فضیلت اهل بیت نبوی،ناشر مجلس دلائل الخیرات شریف/کراچی چاپ دوم2008 ص30
[6]. مراد آبادی محمد نعیم الدین،نعیم البیان،فی تفسیر القران،مکتبة مدینة/ص178
[7]. همان.
[8]. همان.
[9]. ابن‌بابویه، کمال الدین و تمام النعمة، چاپ علی اکبر غفاری،قم1363/ج1،ص235،حدیث46
[10]. همان.
[11]. قادری افتخار احمد حافظ، فضیلت اهل بیت نبوی/ص37
[12]. همان.
[13]. همان ص75.
[14]. همان ص80.
[15]. احمد یار خان، مواعظ نعیمیه، ص14

تهیه و تنظیم: حنیف ایمان