پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در این شکی نیست که هدف از ایجاد خطبه غدیر اعلان ولایت امام علی (علیه السلام) بود، با این وجود کسانی که هنوز شک در ولایت امام علی (علیه السلام) دارند هر روز عذر و بهانه‌ای برای عدم اعتقاد به ولایت می‌تراشند. از جمله شبهه‌ای که مطرح می‌کنند این است که : «اگر مقصود پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از حديث غدير، تعيين خلافت امام علی (علیه السلام) بود، نبايد ميان صحابه اختلاف می‌شد؛ چون آن‌ها شاگردان وفادار پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بودند. چگونه می‌توان تصور كرد كه تنها بعد از چند روز از حادثه غدير خم، صحابه وصيت و فرمان آن حضرت را فراموش كرده باشند و به آن حضرت خيانت كنند؟
در پاسخ به این عده باید گفت:
کسانی که این شبهه را مطرح می‌کنند، تصور نادرستی‌ از صحابه دارند، فکر می‌کنند اگر كسی نام صحابی‌ را گرفت و ملقب به اين نام شد، عدالتش قطعی است و كاری‌ بر خلاف فرمان رسول خدا (صلی‌ الله عليه و آله) انجام نخواهد داد. کدام عقل باور می‌کند که تمام صحابه عادل باشند و بی‌حساب وارد بهشت شوند، آن هم صحابه‌ای که در تاریخ مرتکب اعمال ناشایستی شده‌اند. مگر در معتبرترین کتب اهل سنت نمی‌خوانیم که «روز پنجشنبه درد بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شديد شد، فرمود: كاغذی بياوريد تا برای‌ شما چيزی بنويسم كه هرگز گمراه نشويد، حاضران اختلاف كردند در حالی كه چنين عملی در حضور پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله) شايسته و سزاوار نبود، گفتند: او بيمار است و هذيان می‌گويد».[1] آیا صحابه‌ای (عمر) که مخالفت با فرمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) کرد، عادل بود؟ نه تنها در جریان روز پنجشنبه از دستور پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) سرپیچی کردند بلکه در قضایای متعدد دیگر هم از دستور آن حضرت نافرمانی کردند.
سرپيچی از فرمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در قضيه نماز جمعه؛ رسول خدا (صلی‌ الله عليه و آله) در حال ايراد خطبه‌های نماز جمعه (يا در حال نماز) بود كه صدای طبل و شيپور كاروان‌های تجاری به گوش صحابه رسيد، آن‌ها بی‌اعتنا به رسول خدا آن حضرت را تنها رها كردند و به سوی كاروان شتافته و جز عده ای‌ انگشت شمار، كسی‌ باقی نماند.
خداوند، اين عمل صحابه را به شدت تقبيح كرده و می‌فرمايد: «وَإِذَا رَأَوْاْ تجِرَةً أَوْ لهَوًا انفَضُّواْ إِلَيهْا وَتَرَكُوكَ قَائمًا قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَيرْ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيرْ الرَّازِقِين.[الجمعة/11] هنگامی كه آن‌ها تجارت يا سرگرمی و لهوی را ببينند پراكنده می‌شوند و به سوی آن می‌روند و تو را ايستاده به حال خود رها می‌كنند. بگو: آنچه نزد خداست بهتر از لهو و تجارت است، و خداوند بهترين روزی دهندگان است.»
بخاری در صحيحش در باره اين قضيه می‌نويسد: «از جابر بن عبد الله نقل شده كه گفت: روز جمعه بود و ما در حال نماز خواندن با پيامبر (صلی الله علیه و آله) بوديم، قافله‌ای وارد شد، مردم همه متفرق شدند جز دوازده نفر؛ خداوند اين آيه را نازل كرد».[2]
مخالفت صحابه با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روزه سفر: مسلم نيشابوری در صحيحش می‌نويسد: «جابر بن عبد الله می‌‌گويد: پيامبر (صلی الله علیه و آله) در سال فتح مكه در ماه رمضان با حالت روزه از شهر خارج شد و به منطقه‌ای رسيد، همراهان آن حضرت هم روزه بودند، ظرفی‌ آب در خواست نمود و آن را بالا برد تا مردم آن را ببينند، سپس آن را نوشيد. پس از گذشتن لحظاتی، گفتند: برخی از مردم روزه هستند. فرمود: آنان سركشان هستند، سركشانند.»[3] پس اعتقاد به عدالت تمام صحابه حکمی است مخالف عقل و باید اهل سنت در این اعتقاد تجدید نظر کنند.
نتيجه: با توجه به این روایات تمرد صحابه از فرمان رسول خدا (صلی‌ الله عليه و آله) در باره ولايت امام علی (عليه السلام) ، نخستين تمرد آن‌ها نبوده؛ بلكه حتی در زمان حيات آن حضرت نيز بارها و بارها از فرمان آن حضرت سرپيچی‌ شده است ؛ بنابراين صرف اختلاف صحابه نمی‌تواند دليلی‌ بر رد حديث غدير باشد .

پی‌نوشت:
[1]. بخاری، صحیح بخاری ج 3، ص1111 ، ح 2888 ، ناشر: دار ابن كثير، اليمامة، بيروت، 1407، 1987، الطبعة: الثالثة، تحقيق: د. مصطفي ديب البغا .
[2]. همان، ج 4 ص 1859
[3]. مسلم نیشابوری، صحيح مسلم، ج 2، ص785، ح1114، ناشر: دار إحياء التراث العربي، بيروت، تحقيق: محمد فؤاد عبد الباقي .