پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_یکی از سوالاتی که درباره چاه جمکران مطرح است، می‌گویند که قداست این چاه از کجاست؟ آیا روایتی در  زمینه این چاه وجود دارد؟ آیا انداختن نامه در این‌چاه مشروعیتی هم دارد؟ 

پاسخ:

نکته اول:

چاه جمکران نه مو ضوعیتی دارد و نه دلیل خاص روایی و تاریخی برای آن ارایه شده است، اما در فرهنگ شیعه مساله ای به نام عریضه نویسی است که در روایات یکی از شیوه‌های توسل معرفی شده است

در كتاب«تحفة الزائر»از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده، هرگاه تو را حاجتى به سوى‏ خداى تعالى باشد، يا از امرى بيمناك و ترسان باشى حاجت خود را در کاغذی بنویس و در چاه یا آب روان بینداز

در آن کاغذ به این صورت بنویس:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَتَوَجَّهُ إِلَيْكَ بِأَحَبِّ الْأَسْمَاءِ إِلَيْكَ وَ أَعْظَمِهَا لَدَيْكَ وَ أَتَقَرَّبُ وَ أَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِمَنْ أَوْجَبْتَ حَقَّهُ عَلَيْكَ بِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى وَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ وَ الْحُجَّةِ الْمُنْتَظَرِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ اكْفِنِي كَذَا وَ كَذَا

به نام خدا كه رحمتش بسيار و مهربانى‌‏اش هميشگى است،خدايا به سوى تو رو مى‌‏كنم با محبوب‏ترين نام‌ها به پيشگاهت، و بزرگترين آنها در نزدت، و تقرّب و توسّل مى‏‌جويم، به كسى‏كه حقّش را بر خودت واجب كردى، به محمّد و على و فاطمه، و حسن و حسين و على بن الحسين و محمّد بن على و جعفر بن محمّد و موسى بن‏ جعفر، و على بن موسى، و محمّد بن على و على بن محمّد و حسن بن على، و حجّت منتظر كه درودهاى خدا بر همه ايشان باد، كفايت كن برايم چنين و چنان.

به جاى كذا و كذا حاجت خود را ذكر مى‌‏كنى،سپس كاغذ را تا كن و در ميان تكّه‌‏اى از گل بگذار،و در ميان آب جارى،يا چاهى بينداز،كه حق تعالى به زودى گشايشى در مشگلت كرامت مى‏‌كند. [1]               

پس طبق روایات عريضه نوشتن و در چاه انداختن يكي از راه‌هاي توسل است همانطور كه دعاي لفظي یکی از راه‌هاي توسل معرفی شده است. و البته عریضه نویسی بدین معنا نیست که دعای لفظی بی اثر است بلکه عریضه نویسی هم یکی از راه های توسل است

نکته دوم:

البته وهابیونی که توسل به اهل بیت را شرک می‌دانند، قطعا عریضه نویسی را هم شرک می‌دانند

اینها قرآن را خوب نخوانده‌اند، یا خودشان را به نادانی زده‌اند، در آیه ای می‌خوانیم:

وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ‏ تَوَّاباً رَحِيماً

و ما هيچ پيامبرى را نفرستاديم مگر براى آنكه با اذن خداوند فرمان برده شود و اگر آنان هنگامى كه به خود ستم كردند (از راه خود برگشته و) نزد تو مى‌‏آمدند و از خداوند مغفرت مى‌‏خواستند و پيامبر هم براى آنان استغفار مى‌كرد قطعاً خداوند را توبه ‏پذير و مهربان مى‌‏يافتند. [2 ]

در آيه ‏ ديگر مى‌‏خوانيم: «اذا قيل لَهم تَعالوا يَستغفر لكم رسول الّله لوّوا رؤوسهم‏. هر گاه به اين منافقان گفته شود بياييد تا رسول‏‌خدا صلى الله عليه و آله براى شما استغفار كند، سر را بر مى‏‌گردانند و بى توجهى مى‌كنند. [3 ]

طبق اين آيه استغفار پيامبر يكى از عوامل بخشش گناه شمرده شده‏. اگر وساطت و دعا و استغفار و شفاعت خواستن از پيامبر  شرك بود چگونه ممكن بود كه قرآن چنين دستورى را به گنهكاران بدهد!

ضمن این که دلیلی نداریم که مخالفین توسل بگویند این آیه مربوط به توسل در حال حیات است، چرا که این حرف یعنی آیندگان از توسل به پیامبر محروم باشند و این ظلمی است در حق کسانی که بعد از مرگ پیامبر به وجود آمده‌اند

پس مهم دستور به توسل است که در قرآن و روایات آمده است، فرقی نمی‌کند شفاهی باشد یا کتبی، هر شخصی به میل خود یک نوعی از توسل را می‌پسندد

نکته سوم:

همانطور که می‌گویند، فلسفه عریضه نویسی آن است که انسان در زندگی با مشکلات و گرفتاری‌هایی مواجه می‌شود و حاجت‌هایی از خداوند دارد. انسان با نوشتن دعا بر روی کاغذی حاجت خود را به خدا یا یکی از اولیای الهی «عرضه» می‌دارد.

 یکی از اثرات «عریضه نویسی» این است که مشغله ذهنی انسان به روی کاغذ آمده و از درگیری فکری نسبت به حاجت خود رهایی می‌یابد.

اثر دیگر نوشتن گرفتاری‌های خود بر روی کاغذ این است که وقتی انسان مشکلات خود را مکتوب و باز‌‌خوانی می‌کند، گاه در می‌یابد که گرفتاری‌های او چندان هم بزرگ نیست که این قدر به خاطر آن ناراحت و دلگیر است؛ اموری جزئی هستند که در زندگی انسان طبیعی است و نباید چندان به آنها اهمیت داد.

منابع:

[1 ] المصباح للكفعمي ،جنة الأمان الواقية ص: 403
[ 2] نساء آیه 64
[3 ] منافقون آیه 5