پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_

در روزهای اخیر مهم‌ترین بیانیه مکتوب پاپ فرانسیس خطاب به روحانیون و پیروان کلیسای کاتولیک منتشر شد که به خوبی دیدگاه‌های او و اقداماتی را که برای تغییر کلیسای کاتولیک در نظر دارد، منعکس می‌کند. از جمله آن می‌توان به رئوس اقدامات مهم برای ایجاد تغییرات ساختاری در رابطه کلیسا با پیروان، اصلاحات در دیوان‌سالاری واتیکان، نزدیک‌تر کردن کلیسا به مردم و بالاخره تقویت رابطه کلیسا با ادیان دیگر و به خصوص اسلام و مسلمانان اشاره کرد.

در این بیانیه به برخی از مسائل مورد نظر کاتولیک‌های پیشرو و منتقد از جمله پذیرش زنان در لباس روحانیت، به رسمیت شناختن همجنس‌گرایی در صفوف کلیسا و در سطح جامعه و تحقیق جدی‌تر در مورد سوء استفاده جنسی کشیشان کاتولیک از کودکان اشاره‌ای نشده است.

به نظر می‌رسد که پاپ فرانسیس ضمن پذیرفتن این حقیقت که کلیسای کاتولیک به شدت به اصلاحات نیاز دارد تصمیم گرفته است که به جای تبعیت از فشارهای خارجی، با تکیه بر ابزارهای سنتی و همیشگی خود این نهاد جبهه‌های جدیدی را برای اصلاح کارکرد و جایگاه کلیسا بگشاید.

اقدامات عملی

پاپ فرانسیس برای بررسی راه‌های گوناگون اصلاح دیوان‌سالاری واتیکان و نزدیک‌تر کردن کلیسا به پیروان یک هیئت ویژه مشورتی متشکل از هشت اسقف را که در نقاط مختلف جهان فعالیت دارند، تشکیل داده است. او در یکی از مصاحبه‌های خود تاکید کرد که کلیسا به جای توجه به مسایل مردم به امور داخلی خود مشغول بوده است و تمرکز بیش از حد امور در یک جا، حیات و فعالیت کلیسا و رواج دین را دشوار می‌کند.

یکی دیگر از اقدامات پاپ فرانسیس برای نزدیک کردن کلیسای کاتولیک به پیروان این مذهب، جویا شدن نظر آن‌ها در مورد برخی از مسایل فقهی و اخلاقی است. او شخصاً سعی کرده با مردم رابطه نزدیک و فروتنانه ای برقرار کند و تاکید دارد که اگر کلیسا به شکل یک جانبه و بیش از حد خود را در بحث‌های فقهی و اخلاقی درگیر کند از پیروان خود فاصله خواهد گرفت. او در یکی از مصاحبه‌های خود گفت: به اعتقاد من نباید از کلیسای کاتولیک انتظار داشت که برای تمام مسایلی که دنیای امروزی با آن روبرو است پاسخ کامل و قطعی داشته باشد.

در همین رابطه یک نظرسنجی گسترده از پیروان کلیسای کاتولیک در حال اجراست و در این نظرسنجی دیدگاه آنان در مورد موضوعاتی که تاکنون بسیار حساس قلمداد می‌شد پرسیده خواهد شد، از جمله رابطه کلیسا با افراد مطلقه ای که می‌خواهند دوباره طبق سنت کلیسایی ازدواج کنند، رابطه کلیسا با زوج‌های همجنس‌گرا و فرزندانی که آن‌ها به سرپرستی قبول می‌کنند و همین‌طور نگاه فقه مسیحیت به روش‌های پیشگیری از بارداری.

از اقدامات دیگر پاپ فرانسیس سپردن کنترل و وارسی حساب‌های مالی واتیکان به موسسه حسابداری ارنست و یانگ است. فعالیت‌های مالی و حسابرسی واتیکان از سال‌ها پیش همواره بحث برانگیز بوده و هیچ یک از پاپ‌های قبلی نتوانستند این مشکل را حل کنند. منتقدان واتیکان ادعا می‌کند که کلیسای کاتولیک در فعالیت‌های اقتصادی مشکوک مشارکت داشته و برخی از ثروتمندان کلان از روابط پنهانی و ویژه خود با واتیکان برای شرعی کردن درآمدهای غیر قانونی خود استفاده می‌کنند.

پاپ فرانسیس در یکی از سخنرانی‌های خود در ماه اکتبر به شدت به فساد مالی حمله کرده و تاکید کرد که کلیسا باید درهای خود را به روی افرادی که از راه‌های غیرقانونی درآمد کسب می‌کنند، ببندد. او افزود که کلیسا به امت رشوه خوار نیاز ندارد و آن‌هایی که خدای فاسد پول را پرستش می‌کنند در کلیسا جایی نخواهند داشت.

چالش‌ها و نقشه راه

به نظر می‌رسد که اولین پاپ اهل آمریکای لاتین و درس آموخته فرقه فرانسیس مقدس قصد دارد کلیسا را به سمتی هدایت کند که از نظر او وظیفه اصلی روحانیت و برقراری پیوندی نزدیک‌تر با اکثریت فقیر دین باوران است.

او در بیانیه اخیر خود مبارزه با نابرابری و محرومیت اقتصادی را بزرگ‌ترین چالش کلیسا می‌داند. او تاکید می‌کند: امروزه باید در برابر اقتصادی که نابرابری و محرومیت ایجاد می‌کند ایستادگی کرد. یک چنین اقتصادی ویرانگر و کشنده است؛ و باید پرستش بت گونه پول و ثروت را محکوم و مجازات کرد.

پاپ فرانسیس در دوران فعالیت خود در آمریکای لاتین به خوبی دیده است که دور شدن کلیسای کاتولیک از مردم چگونه راه را برای رشد انواع و اقسام فرقه‌های پروتستان گشوده است. به نظر می‌رسد که نقشه راه او برای احیا نفوذ کلیسای کاتولیک، از یک سو از تجارب کشورهای آمریکای لاتین و از سوی دیگر از پیامدهای بحران اقتصادی سال‌های اخیر الهام گرفته است.

پاپ فرانسیس معتقد است که کلیسا نمی‌تواند در تمامی عرصه‌هایی که زندگی امروزی و مدرن در برابر مردم می‌گشاید با منابع تأثیر گذار دیگر رقابت کند. به همین خاطر معتقد است که باید به وظیفه محوری کلیسا که در عین حال بنیادی‌ترین وجه زندگی اکثریت دین باوران است یعنی مبارزه با فقر و بی عدالتی بازگشت.

او در عین حال متوجه این واقعیت نیز هست که جهان امروزی شفافیت بیشتری می‌طلبد و بنابراین مصمم است که ضمن تغییر برخی از روش‌های مدیریت داخلی کلیسا و کاستن از تجمل واتیکان رابطه با پیروان مذهب کاتولیک را تقویت کند. ولی آنجایی که به مطالبات کاتولیک‌های منتقد و پیشرو برمی گردد پاسخ‌هایش صریح و قاطعند.

هر چند بارها از زنانی که برای کلیسا کار می‌کنند دلجویی کرده ولی با قاطعیت موضع همیشگی کلیسای کاتولیک را تکرار کرده است که زنان نمی‌توانند کشیش شوند. در عین حال با وجود سخنان نرم و دل‌جویانه در مورد همجنس‌گرایان تصریح کرده که رابطه بین دو نفر از یک جنس حرام و گناه است.

او سعی دارد از بار سنگین پاسخگویی به یک چنین مسائلی بر دوش کلیسای کاتولیک بکاهد و معتقد است که تاکید بیش از حد کلیسا و درگیر شدن آن در این موضوعات کار نادرستی است و این نهاد را از وظایف اصلی خود دور می‌کند.

پاپ فرانسیس تاکنون در به وجود آوردن فضای نسبتاً مثبتی در افکار عمومی موفق بوده است. اگر بتواند موضوعات جنجالی و بحث برانگیزی را که در مقابل کلیسای کاتولیک قرار دارند دور بزند راه برای انجام اصلاحات مورد نظرش هموار خواهد شد. ولی در یک چنین مسیری علاوه بر تردیدهای دین باوران و انتقادها و حملات مخالفان کلیسا، با محافل قدیمی صاحب قدرت و امتیاز در این نهاد نیز روبرو خواهد شد.

باید دید پاپی که خود را شنونده و نه مصون از گناه می‌داند برای کنار گذاشتن صاحب امتیازان سابق، تا چه حد درهای کلیسا را به روی نفوذ و تأثیرگذاری پیروان عادی بر این نهاد پرقدرت خواهد گشود.

--------------------------

منبع: بی‌بی‌سی فارسی: http://www.bbc.co.uk/persian/world/2013/12/131204_an_pope_francis.shtml