پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ بدون شک تاریخ تشیع از تاریخ اسلام جدا نیست، چرا که تشیع ادامه راه سلوک حقیقی پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله) با رهبری جانشینان آن حضرت می‌باشد و سابقه نام گذاری "شیعه" به شخص آن بزرگوار می‌رسد. 
هسته اولیه شیعیان، از اصحاب بزرگ و برجسته پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله) تشکیل شده است. این افراد با رهنمودهای آن حضرت به لزوم رهبری حضرت علی (علیه السلام) بعد از پیامبر (صلّی الله علیه و آله) باور داشتند. 
پس از درگذشت پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله) و تشکیل سقیفه و وضعی که در انتخاب خلیفه پیش آمد، تشیع از نظر تاریخی مسیر دیگری را در پیش گرفت، زیرا شیعیان بر پیشوایی حضرت علی (علیه السلام) پای فشردند و در کنار اهل‌بیت (علیهم السلام) ماندند و با تحمل تمام دشواری‌ها و مشکل‌ها، از آرمان و عقیده خود دست برنداشتند و راه حقیقی که همان اسلام ناب محمدی (صلّی الله علیه و آله) بود انتخاب کردند. 
شاید انتخاب صراط مستقیم دلیل اصلی کنار ماندن شیعیان از حکومت به ظاهر اسلامی شد و همین امر موجب شد تا با دشمنی‌ها و بی‌مهری‌ها از طرف حکومت‌های زمان خود مواجه شوند. اگر چه اختلاف نظر شیعیان با طرفداران خلافت رسمی، نخست بر سر خلافت و جانشینی پیامبر اسلام (صلّی الله علیه و آله) بوده، اما چون شیعیان پس از رحلت پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله) برای فراگیری اصول عقاید و فقه و حدیث و تفسیر و سایر معارف اسلامی به اهل‌بیت (علیهم السلام) _سرچشمه اصلی علوم و معارف اسلامی_ مراجعه می‌کردند، به مرور زمان شیعیان از این نظر نیز از پیروان خلافت رسمی جدا شدند و صراط مستقیم را پیش گرفتند. این صراط مستقیم خط سیر فکری و فرهنگی آنان را به شکل دیگری رقم زد و این امر به سهم خود در سیر تاریخی و فرهنگی تشیع اثر آشکاری داشت و پیوسته آن را از تحریف و دیگر آفت‌ها مصون نگه‌داشت. 
امامان شیعه تجلّی اسلام ناب محمدی (صلّی الله علیه و آله) یا همان صراط مستقیم هستند، یعنی اگر انسان بخواهد تمام اسلام را در سیمای یک انسان ببیند آن انسان امام معصوم (علیه السلام) است. 
تمام روایاتی که امامان (علیهم السلام) را «ابواب اللّه» [۱] «عرفاء اللّه» [۲] «ارکان الارض» [۳] «ارکان العالم» [۴] و ... معرفی می‌کنند می‌توانند شاهدی بر این مدعا باشند، نیز همه روایاتی که می‌گوید دین به آن‌ها گشوده شده و به آنان ختم می‌گردد و روایاتی که در ذیل آیه ۱۱۹ سوره توبه آمده: «یا ایها الّذین آمنوا اتقوا اللّه و کونوا مع الصادقین؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید تقوا پیشه کنید و با صادقان باشید.» رسیده است که مقصود از صادقان تنها امامان معصوم‌اند. [۵]
همه این‌ها گویای آن است که امامان تجسم تمام دین و مکتب‌اند، بدین ترتیب به این نتیجه می‌رسیم که امامان صراط مستقیم‌اند. این حقیقتی است که در ده‌ها روایت به آن تصریح شده است. 
در روایتی از جابر بن عبداللّه انصاری از پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) نقل می‌کند که فرمود: «ان اللّه جعل علیاً و ابناءه حجج اللّه علی خلقه و هم ابواب العلم فی امتی من اهتدی بهم هدی الی صراط مستقیم.» [۶]
خداوند علی (علیه السلام) و همسرش (فاطمه زهرا سلام اللّه علیها) و فرزندان او را حجت‌های الهی بر خلقش قرار داده و آن‌ها درهای علم در امت من هستند، هر کس به وسیله آن‌ها هدایت شود به صراط مستقیم هدایت شده است. 
در حدیث دیگری ابن عباس از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) چنین نقل می‌کند که خطاب به حضرت علی (علیه السلام) فرمود: «انت الطریق الواضح و انت الصراط المستقیم و انت یعسو المؤمنین.» [۷] تو راه روشن و صراط مستقیم و رهبر مؤمنان هستی. 
در حدیثی از حضرت امیرمؤمنان علی (علیه السلام) می‌خوانیم: «ان اللّه جلعنا ابوابه و صراطه و سبیله و الوجه الّذی یؤتی منه فمن عدل عن ولایتنا او فضّل علینا غیرنا فانهم عن الصراط لناکبون.» [۸] خداوند ما رهبران دینی و الهی را درهای وصول به معرفتش، صراط، طریق و جهتی که از آن به او می‌رسد قرار داده بنابراین کسانی که از ولایت ما منحرف گردند یا دیگری را بر ما برگزینند از صراط حق منحرف‌اند. 
در تفسیر آیه شریفه «اهدنا الصراط المستقیم» در روایات متعددی رسیده است که مراد از این صراط مستقیم راه پیامبر (صلّی الله علیه و آله) و ذریّه پاک اوست، چون مراد از «انعمت علیهم» آنان هستند و در حدیثی از حضرت امام صادق (علیه السلام) نقل شده «و اللّه نحن الصراط المستقیم؛ [۹] به خدا سوگند صراط مستقیم مائیم.» 

منابع: 
۱-التهذیب، ج ۱۲، ص ۳۲۹. 
۲-مفردات راغب "صرط" . 
۳- التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۶، ص ۲۷۷. 
۴-اهل البیت فی الکتاب و السنة، ص ۱۵۶. 
۵-بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۳. 
۶- اصول کافی، ج ۱، ص ۳۹۹. 
۷-امالی صدوق، ص ۱۵۶، کمال الدین، ص ۲۰۷. 
۸- اصول کافی، ج ۱، ص ۱۹۴
۹-همان