پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از استدلالهای معاندین شیعه بر ردّ توسل، آیۀ شریفه‌ایست که می‌فرماید : « إنّک لا تسمع الموتی ». [نمل 80]
ایشان در استناد به این آیه در رد توسل، چنین می‌گویند: قرآن در مقام تشریح وضع مشرکان، آنان را به میت تشبیه کرده و می‌گوید: « ای پیامبر تو نمی‌توانی سخنت را به گوش مردگان برسانی ».
و در آیه دیگر می‌فرماید: « و ما أنت بمسمع من فی القبور »؛ « تو نمی‌توانی کسانی را که در گورها هستند، شنوا سازی.» [ فاطر 22 ]
در این دو آیه مشرک به میت تشبیه شده، که هر دو فاقد حسّ شنوایی هستند، چرا که در هر تشبیهی، سه عنصر وجود دارد که عبارتند از:
الف : مشبه، چیزی که تشبیه می‌شود = مشرک
ب : مشبه‌به، چیزی که به آن تشبیه می‌شود = میت
ج : وجه‌شبه، شباهت و خصوصیت مشترک بین آن‌دو = فقدان شنوایی هر دو

پاسخ:

سیاق آیات و تدبری گذرا در این آیات چنین احتمالی را رد می‌نماید، چرا که سیاق آیات درباره‌ انذار و ابلاغ دعوت است که این انذار و ابلاغ نیز مربوط به زندگان است و نه مردگان، منتهی مؤمنین زنده دل دعوت پیامبر (صلی الله علیه و آله) را می‌شنوند و می‌پذیرند اما کفار مرده‌دل از آن اعراض می‌نمایند هر چند که با گوش ظاهر می‌شنوند. فلذا وجه‌شبه، نفی سماع و یا فقدان قوۀ شنوایی نیست، زیرا مشرکان همگی دارای این قوه بودند، بلکه وجه‌شبه چیز دیگری است و آن نفی سودمند بودن دعوت است، یعنی همان‌طور که دعوت میت به ایمان و عمل صالح سودی نمی‌بخشد و زمان عمل سپری شده است، دعوت مشرکان نیز برای آنان سودی ندارد.
جالب است که بدانیم شاگرد ابن‌تیمیه، ابن‌قیم جوزی، در کتاب خود « الروح » هر دو را همین‌گونه تفسیر نموده است. [1]

پی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نوشت:

[1] به نقل از راهنمای حقیقت آیت الله سبحانی، ص157