سماع موتی
یکی از اعتقادات معروف وهابیت که مبنای فتوای آنان به حرمت توسل به مردگان بوده، نظرشان در مورد شنیدن مردگان است؛ به صراحت بنباز و برخی مفتیان وهابی میگویند، ارتباط مرده از دنیا با مرگ قطع شده و مردگان چیزی از دنیا نمیشنوند و آیه و روایت صحیحی در این رابطه نداریم؛ در حالی که روایات صحیح متعددی شنیدن مردگان عادی را نیز تأیید میکند.
بیان کرامات بعضی از اصحاب خاص رسول خدا (ص) یکی از نکاتی است که علمای مشهور اهل سنت در کتاب خود به ثبت و ضبط آن اهتمام ویژه ای داشتند. یکی از اصحاب حضرت که جایگاه ویژهای نزد مسلمانان دارد، ابوایوب انصاری است که زیارت قبر او و توسل به او نه تنها در میان مسلمانان رواج دارد، حتی رومیان قدیم نیز به قبر او متوسل میشدند.
طبق مبانی اهل سنت تلقین بعد از دفن با روایات صحیح، تقویت و تأیید شده و عمل مسلمانان شام و دیگر مسلمانان مؤید آن است. از علمای مالکی و شافعی تصریح به استحباب تلقین بعد از دفن میت بیان شده است.
شنقیطی در تفسیر «أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن» آیه 80 سوره نمل را مخالف سماع موتی و حدیث سخن پیامبر (ص) با کشته شدگان بدر که سه روز پس از مردن آنها انجام شد نمیداند و حدیث را هم صحیح و معتبر میشمارد.
شنقیطی در تفسیرش آیه 80 سوره نمل را مخالف سماع موتی و احادیث صحیح نمی داند و سخن علما در تأیید سماع موتی را با تحلیل روایات و تفسیر آیاتی که به نظر مخالف این نظر میآید، بیان میکند.
شنقیطی در تفسیرش آیه 80 سوره نمل را مخالف سماع موتی و حدیث «شنیدن صدای کفش زندگان» نمی داند و حدیث را هم صحیح و معتبر می شمارد.
شنقیطی در تفسیرش، آیه 80 سوره نمل را مخالف سماع موتی و حدیث «سلام به مردگان و خطاب به آنان» نمی داند و حدیث را هم صحیح و معتبر می شمارد.
شنقیطی در کتاب تفسیر «أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن» آیه 80 سوره نمل را مخالف سماع موتی نمی داند و ثابت می کند که سماع موتی، طبق روایات صحیح و نظر علمای اهل سنت مورد تأیید است و آیهای در مخالفت آن وجود ندارد.
از نگاه اهل سنت، موقع مرگ، روح از بدن جدا میشود؛ ولی در شب اول قبر، روح به بدن برگردانده میشود تا پاسخ فرشتگان (نکیر و منکر) را بدهد و بعد از آن روح از بدن جدا میگردد، ولی با بدن ارتباط دارد؛ لذا انسانی که میمیرد، میشنود و کسی بالای قبرش سلام بدهد، پاسخ او را میدهد.
نامه مرحوم کاشف الغطاء (رحمهاللهعلیه) به عبدالعزیز بن سعود (پادشاه وقتِ آل سعود)، منبعی محکم در جهت نقد آراء وهابیت بهحساب میآید. در بخشی از این نامه مهم، مسئله ارتباط اموات با عالَم دنیا اثبات شده است. مستمسک ایشان برای اثبات مسئله مذکور، روایات فراوانی است که در آثار محدثین اهل سنت نقل شدهاند.
داود بن سلیمان نقشبندی از جمله عالمان سنی مذهبی به حساب میآید که بر خلاف وهابیت، معتقد است انسانها بعد از مرگ نیز با دنیا ارتباط دارند؛ از همین رو طلب شفاعت و استغاثه از اموات هیچ منعی ندارد.
اینکه اموات، مخصوصاً اولیاء الهی، صدای زنده را میشنوند، امری ثابت شده است که مورد پذیرش مسلمانان است؛ با این حال وهابیها این مسأله را رد کرده و نقدهایی نسبت به سایر مسلمانان در این مسأله مطرح کردهاند که پذیرفته شده نیست و تفسیرهایی ظاهرگرایانه و بهدور از واقعیت است.
خدای متعال در آیه 97 سوره یوسف، از شفاعت طلبی فرزندان حضرت یعقوب (علیهالسلام) از آن حضرت سخن به میان آورده است؛ از آن جایی که مانعی در کار نیست، میتوان بهدست آورد که این آیه، علاوه بر مشروعیت طلب شفاعت از زندگان، همچنین بر جواز طلب شفاعت از اموات نیز دلالت میکند.
وهابیون، با طلب شفاعت از اموات به شدت مخالف بوده و آن را ممنوع تلقی کردهاند. آنان برای اثبات این مدعای خود به ادلهای ازجمله انقطاع اعمال بعد از مرگ و عدم سماع موتی استناد جستهاند حال آنکه با توجه به متون اسلامی، اعمال انسان، پس از مرگ، منقطع نمیشود، همچنین اموات نیز صدای زندگان را میشنوند.