امام باقر علیه‌السلام در دوران حیات طیبه خود به نشر و گسترش اسلام ناب محمدی پرداختند. بررسی دوران حیات ایشان به آن جهت اهمیت دارد که آن حضرت با مذاهب منحرف فقهی و کلامی به مقابله علمی پرداختند. حضرت با ایجاد دانشگاه فقهی و تربیت شاگردان کلامی از اسلام ناب دفاع کردند و انحرافات را از جامعه اسلامی دور کردند. مناظرات حضرت در منابع معتبر تاریخی و روایی بیان شده است.

اهل سنت حقیقی، خود را محب اهل بیت (علیهم‌السلام) دانسته و برای ایشان احترام زیادی قائلند؛ از جمله این‌که امام باقر (علیه‌السلام) را که از منظر اهل سنت به عنوان تابعِ تابعین است، جزء سلف بوده و قول، فعل و تقریر ایشان را به عنوان یکی از ادله پذیرفته‌اند؛ از این رو نزد اهل سنت از جایگاه بسیار بالایی برخوردارند.

امام باقر (علیه‌السلام) پنجمین خلیفه پیامبر و جزء یکی از دوازده نفری است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: جانشینان امت من دوازده نفرند و همگی آنان از قریشند؛ ایشان در زمان خود توانست علوم الهی را گسترش دهد، فلذا از این جهت او را باقر العلوم یعنی شکافنده‌ی علم می‎نامند.

اگر سیری در زندگی امامان معصوم شیعه داشته باشیم، خواهیم دید که زندگی آن‌ها آینه تمام‌نمای زندگی انسان‌ها است. از خصوصیات بارز امامان معصوم، جامعیت آن‌هاست. لذا توجه و روی‌‌آوری به معنویات، آن‌ها را از پرداختن به زندگی مادی و روابط اجتماعی باز نمی‌دارد و این در حالی است که انسان‌های معمولی چنین توانایی را ندارند.

علمای اهل سنت، امام باقر (علیه السلام) را از فقهای بی‌نظیر مدینه می‌شمارند، کسی‌که از ذریه پاک پیامبر اکرم است و علوم او را نشات گرفته از علم الهی می‌دانند که از پیامبر اسلام، نسل به نسل به ایشان منتقل شده است و به‌خاطر همین او را لقب باقر داده‌اند، چرا تمامی زوایای علوم را آشکار کرد و آن را توسعه داد.

در گفتگویی که بین امام باقر(ع) و عالم مسیحی رخ داد؛ عالم مسیحی از امکان خوردن و آشامیدن در بهشت بدون فضولات سوال کردند که امام جنین را شاهد مثال ممکن بودن این بحث بیان فرمودند. در سوالی دیگر امام روشن کردن شمعی از شمع دیگر را موید کم نشدن میوه‌های بهشتی در صورت مصرف عنوان کردند. در نهایت هم عالم مسیحی از دو شخصیت که باهم به دنیا آمدند و با هم از دنیا رفتند ولی یکی از آنها 150 سال عمر کرد و دیگری 50 سال، سوال کرد که امام جناب عزیر و برادرش را مصداق این معما عنوان نمودند.