پاسخ : مقصود از مصحف علی (علیه السلام) جمع آوری قرآن به ترتیب نزول است. ابن ندیم در «فهرست» می‌نویسد: امیر مؤمنان احساس کرد که مردم در گذشت پیامبر را به فال بد گرفته‌اند، سوگند یاد کرد که ردا بر زمین نگذارد، مگر این که قرآن را گردآوری کند. او قرآن را در سه روز جمع آوری کرد و به مسجد آورد.
یعقوبی می‌نویسد: علی بن ابی‌طالب (علیه السلام) پس از درگذشت رسول خدا، قرآن را جمع کرد و آن را بر هفت جزء تقسیم کرد. آنگاه همۀ اجزای هفتگانه و سوره‌های وارد شده در آن را یادآور می‌شود. [1]

دقت در فهرستی که یعقوبی از قرآن علی (علیه السلام) ارائه کرده، نشان می‌دهد که کوچک‌ترین اختلافی در عدد سوره‌ها با قرآن فعلی وجود ندارد، و اگر اختلافی هم هست در کیفیت جمع سوره‌های قرآن و بیان ناسخ و منسوخها، مطلق و مقیدها، محکم و متشابه‌ها، بیان تفاسیر، شان نزول و تنزیل و تاویل‌های آیات و ... است، و این تنها علی (علیه السلام) نیست که قرآن را به شکلی که مورد نظرش بود، جمع کرد، بلکه مصحف عبدالله بن عباس نیز چنین تفاوتی داشت.

امّا پاسخ به شبهه دوم: کتاب علی (علیه السلام) چیزیست که امیر مؤمنان علی (علیه السلام) در حال حیات رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آن را نوشته است وی آنچه از پیامبر گرامی از حلال و حرام و دیگر مطالب می شنید، همه را می‌نوشت، مجموع احادیث از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) که به املاء او و نگارش علی (علیه السلام) بود «کتاب علی» نام گرفته است، و این کتاب دست به دست، در خاندان رسالت می‌گشت و احیانا امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) با مراجعه به آن احکامی را بیان می‌کردند.

نجاشی دانشمند رجالی شیعه در ترجمۀ محمد بن عذافر صیرفی از پدرش نفل می‌کند: من با حکم بن عتیبه نزد امام باقر (علیه السلام) بودم، حکم پیوسته از امام باقر (علیه السلام) سؤال می‌کرد. او نیز پاسخ می‌داد، ولی در موردی با هم اختلاف کردند، امام (علیه السلام) به فرزندش امام صادق (علیه السلام) فرمود : فرزندم برخیز و کتاب علی (علیه السلام) را بیاور، او رفت و از درون خانه کتاب بزرگی که به صورت طومار پیچیده شده بود، آورد، امام (علیه السلام) مساله مورد نظر خود را پیدا کرد و به حکم بن عتیبه فرمود: این خط سلمة بن کهیل و دوست دیگرت ابوالمقدام، به هر کجا بروید، دانشی استوارتر از دانش کسانی که جبرئیل بر آنها نازل می شد پیدا نمی‌کنید.[2]

از روایات چنین برمی‌آید که طول این کتاب هفتاد ذراع و ضخامت آن به اندازۀ ران شتر بوده و کتاب به صورت طوماری پیچیده شده بود. همچنین امیر مؤمنان علاوه بر این کتاب، کتاب دیگری به نام صحیفه دارد که احکام دیات در آن جمع شده است، روایات فراوانی از این صحیفه در کتب حدیثی آمده است.[3]

نتیجه اینکه شیعه نیز به همین قرآن فعلی موجود در دست مسلمین معتقد است و علاوه بر آن یقین دارد که مصحف علی علیه السلام نیز همین قرآن فعلی بوده جز اینکه به جز آیات متضمن مباحث و مطالب دیگری مرتبط با آیات چون تفاسیر آیات بیان محکم و متشابهات و ... بوده است.

پی‌نوشت:

[1]. تاریخ طبری ( ابن واضح اخباری )، ج2، ص126 .
[2]. رجال نجاشی، شمارۀ ترجمه 967 .
[3]. کتاب راهنمای حقیقت آیت الله شیخ جعفر سبحانی، ص 267 ـ 269 .