انسان موجودی شگفت انگیز است که شناخت آن، زمینه را برای شناخت خداوند سبحان فراهم کرده و بستر را برای خداشناسی فراهم می‌کند:
  قَالَ النَّبِيُّ (ص) «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه‏» [1]  هر کس خود را شناخت به تحقیق خدای خویش را شناخته است.
 انسان بالقوه بسیاری از کمالات معنوی و روحی را دارا می باشد؛ انبیاء و ائمه معصومین علیهم السلام آمده‌اند تا این کمالات را در انسان ظهور و بروز بدهند، هر انسانی می تواند به مراتب و کمالات انسان کامل راه یابد؛ چرا که این ظرفیت و گنجایش را خداوند در وجود انسان به ودیعه نهاده است و دستورات دین مقدس اسلام را برای همین امر نازل فرمود تا انسان بتواند با عمل به احکام و دستورات نورانی اسلام این مدارج را طی کرده و کمالات انسانی را کسب کند، مصداق کمال انسان «تقرّب به خدا» یا همان «قرب الى اللّه» است.[2]
در ادعیه مختلف ائمه به ما یاد داده اند تا از خداوند سبحان، رسیدن به کمال انسانی(قرب الهی) را درخواست کنیم:
در دعای قنوت نماز عید فطر از خداوند درخواست می کنیم:«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ خَیْرَ مَا سَأَلَکَ بِهِ عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ» اى خدا من از تو درخواست مى‌کنم بهترین چیزى را که بندگان نیکوکارت از تو درخواست کردند . اگر ائمه یاد داده اند از خداوند قرب الهی را درخواست کنیم؛ معلوم می شود ظرفیت پذیرش چنین مقامی را دارا هستیم و الا دعای ما لغو می‌شد.
نیز در زیارت عاشورا می خوانیم:« وَاَسْئَلُهُ اَنْ يُبَلِّغَنِى الْمَقامَ الْمَحْمُودَ لَكُمْ عِنْدَ اللّهِ» و از خدا درخواست می کنم که به مقام محمودی[3] که خاص چهارده معصوم است مرا برساند .
و یا در دعای ابوحمزه ثمالی می خوانیم:«اُسئلکُ اللّهّم مِن خَیْرَ مَا سَأَلَکَ منه عِبَادُکَ الصَّالِحُونَ » خدایا از تو می خواهم بهترین چیزی را که بندگان صالحت از تو خواسته اند.
تقرّب به خدا، فصل ممیز مکتب اخلاقى انبیا و اوصیا با سایر مکاتب اخلاقى است. و انبیاى الهى و اوصیاى آنها در طول تاریخ آن‏قدر بر این معنا تأکید کرده‏اند که حتى در ادبیات کفّار و مشرکان هم وارد شده است. مثلاً، قرآن از قول مشرکان مکه مى‏فرماید: «إِلَّا لِیُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى»(زمر: 3)؛ ما آن بت‏ها را فقط به خاطر این مى‏پرستیم که ما را به خدا نزدیک کنند. [4]
نمونه بارز و کامل بندگان صالح خدا، ائمه طاهرین علیهم السلام هستند، در این ادعه مبارکه از خداوند آن چیزی را می خواهیم که ائمه می خواستند بنابراین در انسان استعداد رسیدن به مقام قرب الهی وجود دارد و آغاز سیر الی الله عمل نمودن به دستورات دین مقدس اسلام (عمل به واجبات و اجتناب از محارم) می باشد.

 پی نوشت:
................................................................................
[1] بحارالأنوار ج 2 ص 32
[2] محمدتقى مصباح، آموزش عقاید، ص 246؛ همو، دروس فلسفه اخلاق، ص 161؛ همو، پیش‏نیازهاى مدیریت اسلامى، تقریر
[3]امام صادق(عليه السلام) درباره مقام محمود مى‏فرمايد: مقام و مرتبه‏اى است كه همه پيشينيان و متأخران، غبطه آن را مى‏خورند.(نورالثقلين، ج 3، ص 206). در حديث ديگرى چنين آمده‏است: وقتى على بن ابى طالب(عليه السلام)، آيه «فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى‏ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛(اسراء (17)، آيه 79). را تلاوت كرد، پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)،به على(عليه السلام) فرمود: «همانا پروردگار متعال، شفاعت را به من بخشيد تا در حق اهل توحيد از امتم، شفاعت كنم و آن را درباره دشمنان تو و دشمنان فرزندان تو، ممنوع ساخت».(همان، ص 207؛ تفسير برهان، ج 2، ص 438)
[4] محمدتقى مصباح، به سوى او، تحقیق محمدمهدى نادرى قمى، ص 43