پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از مسلک‌هایی که برخی از محققین معتقدند تصوف از آن وام گرفته، آیین مانی است. زهد فوق العاده و ریاضت‌های سخت: حتی در میان طبقه‌ای از مانویان با عنوان صدیقان به ترک ازدواج و اجتناب افراط‌گون از خوردن و آشامیدن و پاره‌ای دیگر از لذایذ و تمتعات و هرگونه اشتغال دنیوی منجر می‌گشته است را باید در زهدورزی منحرفی که برخی صوفیان در جامعه اسلامی بدان مبتلا گشتند، اثرگذار دید. دريوزگی و استفاده از نذورات: صدیقان در صومعه‌های مانوی سکونت کرده و از راه نذوراتی که از سوی مردم به آن‌ها داده می‌شده است، زندگی می‌کردند و اگر از این راه چیزی عایدشان نمی‌شد، به دریوزگی می‌پرداختند. مسئله خانقاه و لنگر‌نشینی صوفیان و ارتزاق از هدایا و اوقاف و نذورات مردمی و گاهی گدائی کردن در میان برخی متصوفه، به احتمالی باید تحت تأثیر چنین طایفه‌هایی بوده باشد. توجه به مسافرت دائم، علاقه به سماع و موسیقی و هم‌چنین توجه به شعر و سرود از مواردیست که میان آداب و عقاید آن‌ها، با آداب و آراء صوفیان نزدیکی نشان می‌دهد. هم‌چنان که مواردی از قبیل تجرد، عشق بازی با أمردان که در میان صوفیان به شاهد بازی شهرت داشته است، ره‌آورد مسلک‌هایی مانند مانی است. [1]

صوفی: اول همه این موارد مشترک در همه طریقتها نیست. دوم این که بسیاری از این موارد در دین مبین اسلام هست و چون از مسائل عرفانی و سلوکی هست شما از ان بی اطلاعید کمان میکنید در دین مبین اسلام نیست. اگر هم موردی از این موارد جزو اموزهای دینی نباشه جزو مستحسنات دین به شمار میرن.

من: این ادعای شماست. اکثر اینها و مواردی که شما اونها رو جزو مستحسنات میشمرید جزو بدعت های دین هست

صوفی: تادیدگاه و تعریف شما نسبت به بدعت چی باشه

من: بدعت شامل مواردی میشه که در دین اسلام نیست و به عنوان حکم یا عملی شرعی وارد دین شود. بدون اینکه ریشه ای در قران و سنت داشته باشه. حالا شما مستحسنات رو تعریف کنید و از ادله اربعه ملاک شرعی بودن این موارد رو اثبات بفرمایید

صوفی: مستحسنات اعمال و اموزه های هست که توسط بزرگان(پیر و مراد) وضع شده و مخالف شرع هم نیست و مزاحمتی هم با ان ندارد. و این وضع برای امورات سلوک ساک و مرید به کار میرود. و از باب مصلحت مرید است.

من: چند نمونه از مستحسنات رو معرفی میکنید؟

صوفی: از بین موارد ی که خود شما فرمودید سماع و عشق بازی گرچه در هیچ یک از طریقت های نعمت اللهی نیست ولی جزو مستحسنات هست. البته برخی عوام، خرقه پوشی رو جزو مستحسنات شمردن که درست نیست مستند روایی و تاریخ داره بنابراین جزو مستحسنات نیست و کاملا دینی هست.

من: طبق تعریف شما مستحسنات نباید مخالف و مزاحم دین و شرع مقدس باشه درحالی که همین سماع عارضه ها و خطرات زیادی رو برای مریدان صوفیه ایجاد کرده.

پی نوشت:
[1]. زرینکوب، جستجو در تصوف ایران ص 14