محمد غزالی بن احمد السقا، از شاگردان معروف شلتوت و حسن البنا، و از علمای بزرگ الازهر است، که فتوای شلتوت را در جواز تعبد به مذهب شیعه تأیید کرده است.[1] متولد 1334 و متوفای 1416 قمری؛ پدرش به علت علاقه به غزالی نام او را محمد غزالی نامید و شهرتش سقا است؛ او در سن ۲۶ سالگی، موفق شد از دانشگاه الازهر فارغ‌التحصيل شود و در دانشکده اصول دين و مرکز بررسی‌های عربی و اسلامی دانشگاه الازهر مشغول تدريس و فعاليت علمی شد؛ هم‌چنين چند سال رياست شورای معارف اسلامی دانشگاه عبدالقادر را به عهده داشت.
وی که به شدت مدافع تقریب بین مذاهب بود، معتقد بود اختلاف میان شیعه و اهل سنت تنها در فروع است که در میان مذاهب چهارگانه اهل سنت هم موجود است؛ اختلاف مذاهب اسلامی در فروع، مایه پیشرفت است و نباید به تضاد و تفرقه بیانجامد.
شیخ محمد غزالی در توضیح فتوای شلتوت در کتاب «دفاع عن العقیدة و الشریعة ضد مطاعن المستشرقین» می‌نویسد: «یکی از مردم عوام نزد من آمد و با حالتی برافروخته گفت: چگونه شیخ الازهر فتوای خود را صادر کرده و شیعه را یکی از مذاهب اسلامی مانند سایر مذاهب شناخته است؟ به وی گفتم: برادر! من آنان را می‌شناسم و دیده‌ام که نماز می‌گزارند و روزه می‌گیرند، همان‌طوری که ما نماز می‌گزاریم و روزه می‌گیریم! وی با شگفتی گفت: چه‌طور ممکن است؟ به وی گفتم: بلی! آنان مانند ما قرآن را می‌خوانند و پیامبر را بزرگ می‌دارند و به حج بیت‌الله الحرام می‌روند ...! گفت: به من گفته‌اند که آنان قرآن دیگری دارند و به کعبه می‌روند تا آن را تحقیر کنند! با نگاهی از سر دلسوزی به وی گفتم: شما معذورید! بعضی از ما شایعاتی درباره بعضی دیگر رواج می‌دهد تا شخصیت او را تخریب و از جایگاه او بکاهد؛ یعنی ما هم درست همان کاری را می‌کنیم که روس‌ها با آمریکایی‌ها و آمریکایی‌ها با روس‌ها انجام می‌دهند. گویی ما ملت‌هایی دشمن یکدیگر هستیم نه یک امت واحده؛ وی سپس می‌گوید: بر ما (پرچم‌داران اسلام) است که اوضاع را تصحیح و توهمات را از بین ببریم و گمان می‌کنم فتوای استاد شیخ محمود شلتوت گامی بزرگ در این راه است که می‌تواند از سرگیری تلاش‌های افراد با اخلاص از همه رهبران و اهل علم باشد که پیش‌بینی خاورشناسان را مبنی بر این‌که (کینه‌ها پیش از آن‌که صف‌های امت زیر یک پرچم گرد آید، آن را در کام خود فرو خواهد برد) نقش برآب می‌سازد ... به نظر من این فتوا آغاز راه و شروع کار است.»[2]

پی‌نوشت:

[1]. «فتوای تاریخی شیخ محمود شلتوت»
«مواضع گوناگون در قبال فتوای تاریخی شلتوت، رئیس الازهر»
شیعه و سنی غوغای ساختگی، فتحی شقاقی، ترجمه خسروشاهی، ص93.
[2]. دفاع عن العقیدة و الشریعة ضد مطاعن المستشرقین، محمد غزالی السقا، ص214. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.