متن مقاله
سلفی‌ها مدعی هستند که آن‌چه از صحابه برای ما نقل شده، دارای حجیت موضوعی است. شاطبی در این باره می‌نویسد: «از روایات استفاده می‌شود که کسی‌که از سنت صحابه پیروی کند، مانند آن است که از سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیروی کرده است.»[1]
در توضیح باید گفت که حجیت بر دو قسم است: گاهی حجیت موضوعی و گاهی نیز طریقی است؛ حجیت موضوعی به این معناست که چیزی ذاتاً حجت بوده و خود آن برای ما نیاز است، به عنوان مثال حجیت کتاب خدا و رسول او طبق نص آیات قرآن موضوعی است. خداوند در این باره می‌فرماید: «أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ.[آل عمران/33]از خداوند و رسولش تبعیت کنید.» اما اعتبار حجیت طریقی، تنها در طریق قرار گرفتن چیزی به حجت واقعی و موضوعی است؛ مثل روایتی که به صورت واحد نقل شده و طریق به سوی سنت نبوی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.
جالب توجه است که چگونه و با چه مجوزی کلام صحابه و پیروان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هم‌سنگ و هم‌تراز بیانات خود حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قرار گرفته است؟ به گونه‌ای که ابن قیم در این‌باره می‌نویسد: «اگر کسی از اقوال صحابه بدون آن‌که از صحت آن تحقیق کند، پیروی کند، مانند آن است که از سنت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پیروی کرده است.»[2] آن‌چه بیشتر موجبات تعجب و تأسف را فراهم می‌کند، ملاک قرار گرفتن اثر صحابه، به عنوان ملاک سنت و بدعت است. ابن‌قیم در این باره نقل می‌کند: «شافعی در روایتی از ربیع نقل کرده است: بدعت، مخالفت با کتاب، سنت و یا اثر برخی از اصحاب است.»[3]

پی‌نوشت:

[1]. شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات، تعلیق: ابوعبیده مشهور بن حسن، عربستان، دار ابن‌عفان، چاپ اول، 1417 ه، ج 4، ص 290. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. ابن قیم، محمد بن ابی بکر، اعلام الموقعین عن رب العالمین، بیروت، دارالجلیل، 1973 م، ج 4، ص 76.
[3]. همان، ج 1، ص 80.