متن مقاله
یکی از کسانی‌که در طول چندین قرن، مورد توجه خاص وهابیان قرار گرفته و برای او ارزش فراوانی از نظر علمی قائلند، تقی ‌الدین احمد بن عبدالحلیم معروف به «ابن‌تیمیه» است. او کسی است که افکار وهابیان از او سرچشمه می‌گیرد. وهابیان برای او کنگره‌های علمی گرفته و کتاب‌هایی در مدح و منزلت و شخصیت علمیش تألیف کرده‌اند و در حقیقت او را مؤسّس مذهب خود می‌دانند. اما در مقابل می‌بینیم برخی از علمای اهل‌سنت مواضع تندی در مقابل این شخصیت دارند که در این مقاله برای نمونه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

- دکتر عیس بن مانع حمیری، معاصر، سلفی؛
او که مدیر کلّ اوقاف و شؤون اسلامی دبی است، درباره ابن‌تیمیه می‌گوید: «و این مطلب در حقیقت عبارت است از اعراض ابن‌تیمیه، به طور کلّی نسبت به مذهب سلف و ادعای او بر آنان به آوردن مذهبی غیر از مذهب سلف، و وارد شدن در تنگناهایی بسیار پست و سخت. اموری که علما آن‌ها را زشت دانسته و از خود دور کرده‌اند و ما از این مخالف و پیروان او الفاظی زشت دیدیم که در کتاب و سنت یافت نمی‌شود و هرگز فردی از سلف به آن نطق نکرده است. آنان جسمیت را به صراحت ثابت کرده و نیز جهت و حدّ و مکان و حرکت و صوت و انتقال و کیف و دیگر عوارض جسمیت را بر او ثابت می‌دانند.»[1] و نیز می‌گوید: «حاصل این مطالب این‌که برای تو روشن شد که ابن‌تیمیه در فهمش هوایی است و مطابق قاعده مستقیم مشی نمی‌کند، بلکه آن‌چه که موجب تأیید مذهبش است را تنها پیروی و متابعت می‌کند.»[2]

- محمّد ناصر‌الدین البانی، سلفی؛
او درباره حدیث غدیر می‌گوید: «حقّاً عجیب است که شیخ‌الاسلام ابن‌تیمیه جرأت کرده، این حدیث را در «منهاج السنة» انکار و تکذیب کرده است، همان‌گونه که با حدیث پیشین چنین معامله‌ای انجام داده است... .»[3] و نیز درباره حدیث غدیر می‌گوید: «جهت اطاله کلام درباره این حدیث و بیان صحت آن این بود که مشاهده کردم ابن‌تیمیه را که قسمت اول از این حدیث را تضعیف کرده و قسمت آخر را گمان کرده که دروغ است، و این کار به نظر من از مبالغات او در سرعت داشتن و عجله کردن در تضعیف احادیث است، قبل از آن‌که طرق آن را جمع کرده و در آن دقت نظر کند و خداوند کمک کننده است.»[4]
او درباره حدیث ولایت، بعد از تصحیح سند آن می‌گوید: «این به تمامه از بیان ابن‌تیمیه بود و این بیان قوی و متین است، ولی نمی‌دانم که چرا او این حدیث را تکذیب کرده است و به نظر من جهتی جز این نداشته که او در ردّ بر شیعه سرعت به خرج می‌داده و مبالغه می‌کرده است. خداوند از ما و از او بگذرد.»[5]

پی‌نوشت:

[1]. «و هذا ترک من ابن‌تیمیه لمذهب السلف بالکلیة، و ادعاه علیهم بمذهب غیر مذهبهم و دخول فی مضایق و عره و شنائع امور استبشعها العلماء و استبعدوها. و قد رأینا لهذا المخالف و من شایعه الفاظا شنیعة لم ترد... .»تصحیح المفاهیم العقدیة، دکتر عیسی حمیری، دار السلام، مصر، ص 131.
[2]. «فالحاصل من هذا انّه یتبیّن لک انّ ابن‌تیمیه عشوائی فی فهمه و لا یمشی علی قاعدة مستقیمة بل یتبع ما یبدو له اذا... .» تصحیح المفاهیم العقدیة، دکتر عیسی حمیری، دار السلام، مصر، ص 135.
[3]. «فمن العجیب حقا ان یتجرأ شیخ الاسلام ابن‌تیمیة علی انکار هذا الحدیث و تکذیبه فی منهاج السنة کما فعل بالحدیث المتقدم هناک... .» سلسلة الأحادیث الصحیحة، البانی، مکتبة المعارف، ریاض، ج 5، ص 263.
[4]. «فقد کان الدافع لتحریر الکلام علی الحدیث و بیان صحته انّنی رأیت شیخ الاسلام ابن‌تیمیة، قد ضعّف الشطر الأول من الحدیث، و امّا الشطر الآخر... .» همان، ج 4، ص 344.
[5]. «هذا کلّه من بیان شیخ الاسلام و هو قویّ متین کما تری، فلا أدری بعد ذلک وجه تکذیبه للحدیث الّا التسرع و المبالغة فی الردّ علی الشیعة، غفر الله لنا وله.» همان، حدیث 2223.