مطلب تفصیلی– یکی از عقاید اصلی آیین یارسان، "دُونادون" است که اساس این مسلک را تشکیل می‌دهد.[1] با بررسی منابع مطالعاتی اهل حق، آنچه به‌دست می‌آید این است که این اندیشه ازلحاظ ماهیت -خروج روح از بدن و ورود آن در بدن دیگر- هیچ تفاوتی با "تناسخ" ندارد،[2] که ادله زیادی از عقل و نقل بر بطلان آن دلالت دارد.
با بررسی منابع مطالعاتی مسلک اهل حق، روشن می‌شود که این فرقه وابسته به اسلام و ریشه برخی از عقاید و اندیشه‌های آن متأثر از منابع ذوقی و حکمت ایران باستان است و در برخی از عقاید تحت تأثیر فرقه‌های غالی بوده است.[3] بسیاری از منابع مطالعاتی اهل حق، نیز دلالت  صریح بر این می‌کند که اهل حق، یکی از فِرق اسلامی می‌باشد.[4] اما ازآنجاکه اکثر پیران و بزرگان  این فرقه کم‌سواد و یا بی‌سواد بوده‌اند،[5]  در طول تاریخ مروج افکار و عقاید باطلی همچون دونادون بوده‌اند که هیچ تناسبی با نظام معرفت دینی اسلام ندارد.
دونادون به‌عنوان یک قاعده کلی مطرح‌شده از سوی اهل حق، برای سرنوشت روح پس از مرگ، با نظام آخرت شناسی اسلام سر سازش ندارد. زیرا در منابع اسلامی، آیات و روایات فراوانی درباره آخرت و بهشت و جهنم و عوالم پس از مرگ، وجود دارد، که به‌صراحت مسیر روح را به‌سوی برزخ و قیامت تبیین و تعیین می‌کند، اما در هیچ‌یک تصریحی به بازگشت روح به این دنیا و قرار گرفتن در بدن دیگری، نشده است.[تناسخ، ص 208] و حال آنکه اهل حق، مدعی قرار گرفتن روح در بدنی دیگر می‌شوند.
حال پیروان فرقه اهل حق باید بدانند که: اولاً: اهل حق، یکی از فِرق منشعب از اسلام می‌باشد، پس اگر بخواهد برای سرنوشت انسان، نظامی غیر از نظام آخرت شناسی اسلام ترسیم کند، به‌هیچ‌وجه نمی‌توان آن را قبول کرد. ثانیاً: اکثر شما پیروان آیین یارسان، از روی تعصب و تبعیت بی‌چون و چرا از کسانی که از معارف دینی فاصله فراوانی گرفته‌اند و برای رسیدن به مقاصد ناصحیح خود، مروج افکاری باطلی همچون دونادون شده‌اند، هستید. حال آیا وقت تفکر و تعقل در مبانی دینی نیست تا از حیرت و سرگردانی، رهایی یابید؟ با توجه به اینکه طبق ادله متواتر، اهل حق یکی از فرق اسلامی است،[7] عقایدی همچون دونادون که مخالف صریح اندیشه اسلامی است، موردقبول نیست.           

پی‌نوشت:
[1] صفی زاده، صدیق، نامه سرانجام یا کلام خزانه یکی از متون کهن یارستان، چاپ اول، تهران، هیرمند 1375، ص 190
[2] رستمی، منصور، بازشناسی آیین یارسان (اهل حق)، ج 1، چاپ اول، قم، رسالت یعقوبی، 1392، ص 70  
[3] همان، ص 144
[4] الهی، نورعلی، برهان الحق، چاپ هشتم، تهران، جیحون، 1373، ص 6، 10، 297، 298
[5] خدابنده، عبدالله، شناخت فرقه اهل حق، چاپ اول، تهران، امیرکبیر، 1382، ص 54
[6] موحدیان عطار، علی، تناسخ گذشته و امروز، چاپ اول، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1393، ص 208
[7] برای آگاهی از ادله وابستگی اهل حق به اسلام بنگرید به: رستمی، منصور، بازشناسی آیین یارسان (اهل حق)، ج 1، چاپ اول، قم، رسالت یعقوبی، 1392، صص 148-144