پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهاتی که از سوی برخی اهل سنت و سلفیه مطرح می‌شود اینکه آنان مدعی‌اند که موضوع فدک از نظر تاریخ متزلزل است و نمی‌توان آن را ثابت کرد. چنان‌که یکی از عالمان اهل سنت در طی نامه‌ای همین موضوع را از آیت‌الله میلانی می‌پرسد و می‌گوید: وقتی به منابع روایی مراجعه می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که حضرت زهرا گاهی از فدک به عنوان ملکی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در زمان حیاتش به او بخشیده است، سخن می‌گوید و گاهی حضرت زهرا (علیهاالسلام) ادعا می‌کند که فدک ارثی است که از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به او رسیده است. در نتیجه، این‌گونه تزلزل در حدیث، باعث می‌شود که نتوان این ادعا‌ها را با هم توجیه کرد و قضیه فدک را پذیرفت.[1]
در پاسخ به این عالم سنی و دیگران باید گفت: چنان‌که در منابع  روایی و تاریخی به اثبات رسیده است و هیچ مسلمانی در آن شک ندارد، فدک مال شخصی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود، زیرا بدون جنگ و خونریزی به دست آمده بود و خداوند خطاب به پیامبرش (صلی‌الله‌علیه‌وآله)  فرمود: «وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ.[اسراء/26] حق ذوی القربی را بپرداز.» فدک را به فاطمه (علیهاالسلام) ببخش.
پیشوایان و حافظان نامدار حدیث از اهل سنت، این مطلب را تأیید کرده‌اند که می‌توان به اشخاصی چون ابوبکر بزار، ابویعلی موصلی، ابن ابی‌حاتم رازی، ابن مردویه اصفهانی، حاکم نیشابوری، ابوالقاسم طبرانی، نورالدین هیثمی، جلال الدین سیوطی اشاره کرد.[2]
بنابراین چون پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فدک را به فاطمه بخشیده بود، حضرت زهرا (علیهاالسلام) پس از وفات پیامبر، آن را به عنوان مالی که پیامبر در زمان حیاتش به او بخشیده بود، مطالبه کرد. ابوبکر در مقابل این خواسته حضرت فاطمه (علیهاالسلام) از ایشان شاهد خواستند. وقتی حضرت فاطمه، امام علی (علیه‌السلام) و ام ایمن را به عنوان شاهد آوردند. ابوبکر شهادت هیچ‌کدام را قبول نکردند و گفتند که باید دو مرد شهادت دهند. این در حالی بود که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در رابطه با علی (علیه‌السلام) فرموده بود «رحم الله علیاً اللهم ادر الحق معه حیث دار.[3] رحمت خداوند بر علی باد، خداوندا حق را بر گرد علی قرار ده، هر جا که هست.» و در رابطه با فاطمه زهرا (علیهاالسلام) فرموده بود «فاطِمَة سِیِّدةُ نِساءِ أَهْلِ الجَنِّة.[4] فاطمه سرور زنان أهل بهشت است.» ولی به هر حال ابوبکر سخن چنین شخصیت‌های بزرگ و محترمی در نزد خداوند و مسلمانان را قبول نکرد.
وقتی قضیه به این‌جا رسید و حضرت فاطمه (علیهاالسلام) از این طریق نتوانستند فدک را پس بگیرند، قضیه ارث را مطرح کردند که در این‌جا نیز با یک حدیث جعلی از سوی خلیفه، روبرو شدند که پیامبران ارث نمی‌گذارند و آن‌چه می‌گذارند صدقه است!
خلیفه اول تصمیم گرفته بود به هر صورت ممکن، از دادن فدک به فاطمه زهرا (علیهاالسلام) خودداری کند، زیرا اگر چنین می‌کرد و فدک را به فاطمه (علیهاالسلام) بر می‌گرداند، حق اولویت اهل بیت را پذیرفته بود و او نمی‌توانست چنین چیزی را قبول کند، بنابراین مانع تراشی می‌کرد.
بنابراین اگر در منابع روایی می‌بینیم که گاهی فاطمه (علیهاالسلام) فدک را به عنوان ارث و گاهی به عنوان هدیه مطرح می‌کند، قضیه مربوط به رفتار نادرست خلیفه اول با ایشان دارد.

نویسنده: م.ج

پی‌نوشت:

[1]. میلانی، سید علی، فدک در فراز و نشیب، قم: نشرحقایق، 1389ش، ص17.
[2]. سیوطی، جلال الدین، الدرر المنثور، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1421ق، ج5، ص273.
[3]. ترمذی، صحیح ترمذی، دارالکفر، بیروت، 1403ق، ج5، ص592، ح3714.
[4]. بخاری، صحيح البخاری، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، إستانبول،1401ق، 1981م، ج 3، کتاب الفضائل باب مناقب فاطِمَة، ص 1374.